Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

kishilarning  ehtiyojlari

  asosiy  va  belgilovchi  rol  o‘ynaydi.  Kishilarning  barcha 

hayotiy  ehtiyojlari  (iqtisodiy,  ijtimoiy,  madaniy,  ma‘naviy,  siyosiy  ehtiyojlar) 

orasida ijtimoiy-iqtisodiy ehtiyojlar alohida o‘rin tutadi. Bu ehtiyojlar kishilarning 

yashashi,  mehnat  qilishi  va  hayot  kechirishi  uchun  zarur  bo‘lgan  iqtisodiy 

ne‘matlardan    iborat  bo‘ladi.  Shu  jihatdan  olganda  ijtimoiy-iqtisodiy  ehtiyojlar 

moddiy, ma‘naviy va ijtimoiy ehtiyojlarni o‘z ichiga oladi. 

Moddiy  ehtiyojlar,  bu  avvalo,  kishilarning  o‘zlariga  foydali  bo‘lgan 

ne‘matlarni  iste‘mol  qilishga  bo‘lgan  xohishlaridir.  Bular  iste‘mol  uchun  zarur 

bo‘lgan ko‘plab hayotiy ne‘matlarni (oziq-ovqat, kiyim-kechak, turar-joy) va zeb-

ziynat, buyumlarini (taqinchoq, atir-upa, yengil avtomobil va h.k.) o‘z ichiga oladi. 

Bu  o‘rinda  shuni  ta‘kidlash  lozimki,  bir  necha  yil  oldin  zeb-ziynat  dabdaba 

hisoblangan  buyum  bugungi  kunda  eng  oddiy  hayotiy  zarur  predmetga  aylanishi 

mumkin.  Xizmatlar  ham  moddiy  ne‘matlar  kabi  ma‘lum  ehtiyojlarni  qondiradi. 

Ma‘naviy ehtiyojlar moddiy ko‘rinishga ega bo‘lmagan kishilarning bilim va dam 

olish,  madaniy saviyasini oshirish,  malaka-mahoratiga ega bo‘lish, har  xil  xizmat-

lardan  bahramand  bo‘lish  kabi  ko‘plab  ehtiyojlarni  o‘z  ichiga  oladi.  Ehtiyojlar 

yakka tarzda va birgalikda qondirilishi mumkin.  

 Ijtimoiy  extiyojlar  umumlashgan  iste‘mol  faoliyatining  turli  shakllarida 

qatnashish  orqali  qondiriladi  hamda  uni  kishilarning  birgalikda,  hamkorlikda 

mavjud  bo‘lishi  zarurligini  taqozo  qiladi.  Masalan,  ta‘lim  olish,  sog‘liqni  saqlash, 

---

11 

dam  olish  joylaridan  bahramand  bo‘lish,  sport  o‘yinlari  va  ko‘ngilochar 

tomoshalarni birgalikda ko‘rish kabilar shular jumlasidandir.