Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

13.11-chizma. Iste’molchining optimal tanlovi

52 

Chizmada  uchta  farqsizlik  egri  chizig‘i  ifodalangan  bo‘lib,  ular  iste‘molchiga 

turli  darajadagi  qoniqish  beradi:  I

3 

–  eng  yuqori  darajadagi  qoniqish;  I

2 

–  o‘rtacha 

qoniqish;  I

1

  –  eng  kam  qoniqish.  Har  bir  egri  chiziqda  iste‘molchi  tanlovini  ifoda-

lovchi  bittadan  nuqta  joylashgan:  I

1

  da  –  C;  I

2 

da  –  D;  I

3

  da  –  F  nuqtalar.  C  va  D 

nuqtalar  bir  hil  byudjet  chizig‘ida  joylashganligi  uchun  ikkala  kombinatsiyaga  ham 

bir hil byudjet sarflanadi.  Iste‘molchining  C nuqtani tanlashi oqilona emas, chunki D 

nuqta unga nisbatan ko‘proq ehtiyojni qondiradi; F nuqta  ehtiyojni to‘laroq qondirishi 

mumkin, biroq u byudjet imkoniyatidan tashqariga chiqish hisoblanadi.  

D nuqtada iste‘molchi ehtiyojlarining qondirilishi  maksimumlashadi, chunki bu 

nuqta  ehtiyojlarning  yuqori  darajada  qondirilishini  ta‘minlovchi  tovar  va  xizmatlar 

to‘plami eng ko‘p qoniqish beruvchi farqsizlik egri chizig‘ining byudjet chizig‘i bilan 

kesishgan  joyida  yotadi.  D  nuqta  ayni  paytda  byudjet  chizig‘ining  va  farqsizlik  egri 

chizig‘i joylashishining bir xil darajasini ko‘rsatadi. D nuqtada byudjet A va B tovarlar 

narxlari nisbatiga teng, farqsizlik egri chizig‘ida esa A va B tovarlar so‘nggi qo‘shilgan 

nafliliklari  nisbatiga  teng.  Bundan  kelib  chiqib  quyidagi  formulani  keltirishimiz 

mumkin

53

: 

y

x

P

Px

MUy

MU



 

yoki  

y

y

x

x

P

MU

P

MU

