Botanika indd


II BOB. H U J A Y R A - H A Y O T N IN G ASOSI



Download 3,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/112
Sana20.07.2022
Hajmi3,88 Mb.
#825515
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   112
Bog'liq
2 Botanika 6-sinf 2017

II BOB. H U J A Y R A - H A Y O T N IN G ASOSI
4-§. 0 ‘SIMLIK HUJAYRASINING 
TUZILISHI
Tabiatdagi tirik mavjudotlarga xos eng muhim umumiy 
belgilardan bin ularning hujayralardan tuzilganligidir.
Hujayra - tirik orgatiizmning eng mayda tarkibiy qismi. U 
tiriklikka xos barcha xususiyatlami o‘zida mujassamlantirgan.
0 ‘ simliklaming barcha organlari hujayralardan tashkil 
topgan. Ular shakl jihatidan farq qilsa-da, ichki tuzilishiga 
ko‘ra bir-biriga juda o‘xshash bo‘ladi. Hujayralarda yuz be- 
radigan hayotiy jarayonlar yagona qonunga muvofiq amalga 
oshadi.
Hujayraning tuzilishini o‘rganadigan va u haqida to‘liq 
ta’limot beradigan fan sitologiya fyunoncha «sitos» - hu­
jayra, «logos» - ta’limot) deyiladi.
Limon, mandarin, pomidor, tarvuz mevasi kesib 
ko‘rilganda ularning hujayralarini oddiy ko‘z bilan ko‘rish 
mumkin. Hujayralar o‘ simlikning qaysi organida joylashi- 
shiga qarab shakli, rangi, katta-kichikligi, ichki tuzilishi va 
funksiyasiga ko‘ra bir-biridan farq qiladi. 0 ‘ simliklar bir 
yoki ko‘p hujayrali bo‘ lishi mumkin. Bir hujayrali o‘ sim- 
liklarga ayrim tuban o‘ simlik vakillarini (xlorella, xlami- 
domanada va b.), ko‘p hujayrali o‘ simliklarga esa barcha 
yuksak o‘ simlik vakillarini misol sifatida keltirish mum­
kin.
Hujayra ingliz fizigi Robert Guk tomonidan 1665-yilda 
kashf etilgan. Hujayralar kattalashtirib ko‘rsatadigan asbob- 
lar yordamida o‘rganiladi.
Hujayra va uning tarkibiy qismlari. Hujayra hujayra 
qobig‘ i, sitoplazma va yadrodan tashkil topgan (9-rasm).
Hujayra qobig‘i kletchatkadan iborat bo‘lib, tiniq va 
mustahkam bo‘ladi. U hujayrani tashqi ta’ sirdan himoya qi­
ladi va shaklini saqlab, tashqi muhit bilan bog‘ lab turadi.



9-rasnu 0 ‘simllk hujayrasi:
1 -  hujayra qobig'i;
2 - sitoplazma;
3 -  xloroplast;
4 - yadro; 5 - xromoplast;
6 - vakuol.

Download 3,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish