Botanika indd

114

---

48-§. KARAMDOSHLAR OILASI
Gk4Gk4Ch4+2U(2)
Karamdoshlar oilasining vakillari Yer sharining deyarli 
barcha qit’alarida o‘sadi. U 3000 ga yaqin tumi o‘z ichiga 
oladi.
Karamdoshlaming ko‘pchiligi bir yillik, ikki yillik va 
ko‘p yillik o‘tlardir. Ildizi - o‘qildiz tizimli. Poyasi tik 
o‘suvchi. Barglari oddiy, yonbargsiz, butun yoki qirqilgan, 
poyada ketma-ket o‘mashgan. Gullari to‘g‘ri va ikki jinsli, 
shingil to‘pgulda o‘mashgan. Gulqo‘rg‘oni murakkab gul- 
kosacha va gultojga ajralgan. Gulkosacha to‘rtta, bir-biri 
bilan qo‘shilmagan gulkosachabargdan, gultoj ham to‘rtta 
erkin holdagi gultojbargdan tashkil topgan. Gulida ikkita 
urug‘chibargning qo‘shilishidan hosil bo‘lgan bitta urug‘chi 
va oltita changchisi bor.
Mevasi - qo‘zoq (bo‘yi enidan 3 marta va undan ham 
uzun) yoki qo‘zoqcha (bo'yi eni bilan bir xil yoki 2 mar­
ta uzun), ko‘pincha tub: Ian ikki pallaga bo‘linib ochiladi 
(96-rasm).
Karamdoshlarga mansub yowoyi turlaming ko‘pchiligi 
bahorda cho'llarda, tog' etaklaridagi qirlarda tarqalgan. Oila 
vakillaridan biri oddiy jag‘-jag‘dir (97-rasm).
Oddiy jag‘-jag‘ jag‘-jag‘ turkumiga oid, bo‘yi 10-30 sm 
keladigan bir yillik o‘t. Ildiz bo‘g‘izida joylashgan barglari 
qisqa bandli, patsimon qirqilgan, poyadagilari esa bandsiz. 
Gullari poyada shingil to‘pgul hosil qiladi. Changchilari
6 ta. Urug‘chisi bitta.
К
96-rasm.
1 -
gulning umumiy
ko‘rinishi;
2 -
to‘pguli-shingil;
3 
-
qo'zoq meva;
4 -
qo‘zoqcha.
1
2
115

---

Karamning iste’mol qilinadigan turlari
umumiy ko‘rinishi;
2 -
guli; 
3 -
mevasi. 
Manzarali karam navlari
97-rasm.
98-rasm.
Oddiy jag‘-jag‘ mart oyidan boshlab mayning oxirigacha 
gullaydi va meva (qo‘zoqcha) hosil qiladi.
0 ‘zbekistonda jag‘-jag‘ turkumiga oid faqat bitta tur -