Botanika indd

Oddiy  to‘pgullar.
Shingil  to‘pgulda  gullar  uzun  gulpoyada  gulbandlari  yor- 
damida  navbat  bilan  joylashadi.  Masalan,  karam,  qurttana, 
jag‘-jag‘,  rediska kabi  o‘simliklar shingil to‘pgul hosil  qiladi.
Zubturumning  mayda  gullari  uzun  gulpoyada  bandsiz 
joylashadi.  Bunday  to‘pgul  oddiy boshoq  deb  ataladi.
Olma,  nok,  gilos,  olchaning  to‘pguli  oddiy  qalqonsimon 
bo‘ladi.  Qalqoncha  to‘pgulda  turlicha uzunlikdagi  gulbandli 
gullar kalta gulpoyada navbat bilan joylashadi.  Gulpoyaning 
pastki  qismidagi  gullaming  bandi  yuqoridagilarga  nisbatan 
uzunroq  bo‘lgani  uchun  gullaming  yuqori  qismi  bir  xil  te- 
kislikda bo‘ladi  (49-rasm).
Yo‘g‘on  va  uzun  gulpoyada  bandsiz  gullar  joylashgan 
to‘pgul  so‘ta  deyiladi.  Masalan,  makkajo‘xorining urug‘chi- 
li  gullari  so‘tada  to‘plangan.  Sebarganing  gullari  kalta  va 
yo‘g‘on  gulpoyada  bandsiz joylashib,  sharsimon  shakldagi 
bosh  (kallak)cha  to‘pgulni  hosil  qiladi.
52

---

oddiy  shingil  oddiy  soyabon 
so‘ta 
boshcha
(qashqarbeda) 
(piyoz) 
(makkajo‘xori) 
(sebarga)
oddiy boshoq 
qalqoncha 
savatcha 
kuchala
(zubturum) 
(olma) 
(qoqio‘t) 
(tol)
49-rasm.
 Oddiy to‘pgullar
Soyabon to‘pgulida joylashgan  gullar bir xil  uzunlikdagi 
bandi  bilan  gulpoyaning  uchki  qismida joylashadi,  masalan, 
piyozda.
Gulpoyasining uchi  etdor likopchasimon kengaygan to‘p- 
gul  savatcha  deyiladi.  Savatchani  tashqi  tomondan  o‘rama 
barglar  o‘rab  turadi.  Masalan,  kungaboqar,  qoqio‘t  kabi 
osimliklaming  gullari  savatcha to‘pgulga  o‘mashgan.
Yong‘oq,  oqqayin  va  tolning  changchili  gullari  kuchala 
to‘pgulga yig‘ilgan.  Kuchala boshoqqa o‘xshaydi,  lekin aso­
siy  gulpoyasining  osilib  turishi  bilan  farq  qiladi.