Botanika indd

Qoplovchi  to‘qimalar 
o‘simlikning  barcha  organla- 
rini  tashqi  tomondan  qoplab  turadi.  Qoplovchi  to‘qima 
o‘simlik  organlarini  himoya  qilish  funksiyasini  baja­
radi.  Bu  to‘qima  3  ga  bo‘linadi: 
epiderma,  periderma
  va 
po'stloq.
  Epiderma  barg  va  yosh  novdalami  qoplab  turadi. 
Bu  to‘qima  bir  qavat  zich joylashgan  shaffof hujayralardan 
tashkil  topgan.  Epiderma to‘qimasi  tashqi  tomondan kutiku- 
la  yoki  mum  bilan  qoplanadi,  bu  suv  bug‘lanishini  kamay- 
tiruvchi  moslanishdir.  Barg  va  yashil  poyalar  epidermasida 
og‘izchalar bo‘lib,  ular gaz  almashinuvi  va  suv bug‘latishda 
ishtirok  etadi.  Ko‘p  yillik  o‘simliklaming  poya  va  ildizla- 
rida  epiderma  ikkilamchi  qoplovchi  to‘qima  -   periderma 
bilan  almashinadi.  Periderma  po‘kak  va  boshqa  hujayralar­
dan tarkib  topgan. 
Po‘kak 
o‘lik hujayralardan  iborat bo‘lib, 
uning  qobig‘iga  maxsus  yog‘simon  modda  (suberin) 
shimilgan.  Shuning  uchun  po‘kak  o‘zidan  suv  va  gazlami 
o‘tkazmaydi.  Uning  asosiy  vazifasi  o‘simlikni  yozda  yuqo- 
ri  haroratdan,  qishda  sovuqdan  va  kasallik  tug‘diruvchi 
mikroorganizmlardan  saqlashdan  iborat.  Po‘kak  hujayralari 
orasida  yasmiqchalar  shakllanadi.  Daraxt  va  butalaming  ta- 
nasi  va  ildizida  har  yili  po‘kak  to‘qimasining  yangi  qavati 
shakllanadi.  Natijada  po‘stloq  qavati  hosil  bo‘ladi.  Po‘stloq 
hujayralari  cho‘zilish  xususiyatiga  ega  bo‘lmaganligi  sa- 
babli, daraxt va butalar tanasi yo‘g‘onlashgan sari po‘stloqda 
yoriqlar paydo  bo‘ladi.