|
Biznes va tadbirkorlik- bozor iqtisodiyotining asosiy elementlaridan biri, ularsiz davlat intensiv rivojlana olmaydi. Biznes va tadbirkorlik davlatning iqtisodiy o'sish sur'atlariga, yalpi milliy mahsulot tarkibi, hajmi va sifatiga ta'sir qiladi. Keyingi paytlarda «biznes», «tadbirkorlik» kabi tushunchalar aralashib, o‘zining asl ma’nosini yo‘qota boshladi. Bugungi kunda eng keng tarqalgan ta'riflardan biri buni aytadi biznes talabga ega bo'lgan tovarlar va xizmatlarni sotish orqali amalga oshiriladigan foyda olishga qaratilgan har qanday faoliyatdir.
Biroq, real sharoitlarga ko'proq moslashtirilgan boshqa ta'riflar ham mavjud, masalan: biznes - bu bozor iqtisodiyoti sub'ektlari va davlat organlari tomonidan o'z mablag'lari yoki qarz mablag'lari hisobidan o'z mas'uliyati ostida amalga oshiriladigan va asosiy maqsadlari bo'lgan tadbirkorlik faoliyati. foyda olish va o'z korxonasini rivojlantirish.
Tadbirkorlik yoki tadbirkorlik faoliyati Fuqarolar va ularning kooperativlarining tavakkalchilik bilan bog'liq, o'z javobgarligi ostida amalga oshiriladigan, mulkdan foydalanish, tovarlarni sotish, ishlarni bajarish yoki xizmatlar ko'rsatishdan daromad olishga qaratilgan mustaqil faoliyati.
Qonun. Ushbu tushunchalarni ajratish qiyin, chunki ular ekvivalentdir, lekin, albatta, farqlar mavjud. Tadbirkorlik, tadbirkorlik faoliyati kabi, uni amalga oshirish hajmi bo'yicha katta, o'rta va kichiklarga bo'linadi. Ular ishlab chiqarish hajmida ham, asosiy fondlar hajmida ham, mehnat va moliyaviy resurslarda ham sezilarli darajada farqlanadi. Katta biznes zamonaviy iqtisodiyotning asoslaridan biri bo‘lib, kichik va o‘rta biznes esa uning holati va rivojlanishining muhim ko‘rsatkichidir.
Tadbirkorlik biznesning asosi sifatida o'z biznesini o'z ichiga oladi, bu har doim uni yo'qotish va sarflangan moddiy va intellektual resurslarni yo'qotish xavfi bilan bog'liq.
adbirkorlik va tadbirkorlikni jadal rivojlantirish uchun muayyan shart-sharoitlar va omillar zarur:
1) tadbirkorlik qobiliyati, shaxsiy manfaatlar, ijodiy g'oyalar, imtiyozlar;
2) bozorda bo'sh joy mavjudligi yoki bozorni kengaytirish ehtimoli;
3) foydani oshirish imkoniyati;
4) resurslardan tejamkor foydalanish qobiliyati, innovatsiyalar;
5) inqirozli vaziyatlarni bashorat qilish imkoniyati va ularni hal qilish usullari.
Har bir yangi boshlanuvchi tadbirkor yoki ishbilarmon birinchi navbatda biznesga ta'sir qiluvchi barcha omillarni tahlil qilishi kerak, masalan:
1) hisobga olgan holda o'z biznesingizning asosiy yo'nalishini tanlang o'z tajribasi, mavjud resurslar, potentsial va (kamida) raqobat va potentsial talab;
2) tashkilotning taktikasi va strategiyasini, tijorat imkoniyatlarini aniqlash, malakali kadrlarni tanlash;
3) korxonaning moliyaviy imkoniyatlarini baholash, xarajatlarni, joriy va asosiy vositalarni hisoblash; kerakli o'lcham ustav kapitali va mumkin bo'lgan homiylarni jalb qilish.
Tadbirkorlikni rivojlantirishda tadbirkorning o‘z qobiliyati va xohish-istaklaridan tashqari davlat siyosati va umuman iqtisodiyot holatining ta’siri katta.
Bugungi kunda iqtisodiy faoliyatning belgilovchi elementi biznes yuritishdir. Bunday keng tushunchaning ma'nosida nima ko'rib chiqiladi? Iqtisodiyotning biznes asosi birinchi navbatda ma'lum toifadagi resurslar mavjudligini nazarda tutadi, ular orasida moddiy, moliyaviy, mehnat va axborot potentsiallari alohida rol o'ynaydi.
Biznes inkubator — kichik va oʻrta biznesni yuritish malakalari berish va tadbirkorlik madaniyatini tarbiyalash bilan shugullanadigan ixtisoslashgan muassasa. Biznes inkubator, asosan, xoʻjalik yurituvchi subʼyektlarga dastlabki faoliyatida bozor iqgisodiyoti boʻyicha zarur bilimlarni oʻrgatish, biznes reja tuzish, mablagʻlar topish, xalqarr grantlar olishda koʻmaklashish, tadbirkorlik gʻoyalarini amaliy loyihalarga aylantirish va joriy etish, shuningdek kichik va oʻrta korxonalarga menejment va marketing xizmatlari, tashkiliy, texnikaviy, iqtisodiy yoʻsindagi xizmatlar koʻrsatish kabi vazifalarni bajaradi. Biznes inkubator tadbirkorlik malakalarini rivojlantirish va mahalliy ishbilarmonlarni, shu jumladan yoshlar, ayollar va aholining boshqa guruhlarini xalq xoʻjaligiga jalb etishni kuchaytirish muammolarini yechishga xizmat koʻrsatadi. Biznes inkubator faoliyat turiga koʻra korxona inkubatorlari, tadbirkorlikni qoʻllab-quvvatlash markazlari, innovatsiya va menejment markazlariga boʻlinadi. Dastlabki Biznes inkubator lar 20-asrning 70 —80 yil lari da AQSH da paydo boʻldi. Keyinchalik jahondagi boshqa mamlakatlarda ham keng tarqala boshladi. Hozirgi paytda dunyo boʻyicha 2000 dan ortiq yirik Biznes inkubator lar ish olib boradi. Oʻzbekistonda birinchi Biznes inkubator 1995-yilda BMTning YUNIDO tashkiloti va Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mulk qoʻmitasining hamkorliqdagi "Oʻzbekistonda biznes inkubatorlar tarmogʻini shakllantirish va rivojlantirish" loyihasi asosida tashkil etildi. Respublikada jami 25 Biznes inkubator mavjud boʻlib, ular yirik shaharlar va viloyat markazlarida faoliyat koʻrsatmoqsa, bir yidsa 5 mingdan ziyod kishi oʻqitildan (2001)
Do'stlaringiz bilan baham: |
