Boshqaruv psixologiyasi

Bundan tashqari, nizolar quyidagicha toifalanadi

Gorizontal	bir-biriga bo`ysunmaydigan, tobe bo`lmagan oddiy xodimlar o`rtasida
Vertikal	o`zaro bir-biridan amal pog`onasi bo`yicha farq qiluvchilar, masalan, rahbar bilan xodim o`rtasida
Aralash	shaxslararo munosabatlarda u va bu holat uyg`un kelganda

2.Konfliktogen vaziyatlar.

Ayrim ziddiyatlarning konstruktiv oqibatlari to`g`risida gapiradigan bo`lsak, ba’zan ikki shaxs o`rtasida kelib chiqqan nizo ularning istiqbolda to`g`ri xulosa chiqarib, shunaday harakatni boshqa qaytarmaslikka, omilkorlikka, xushyorlikka undaydi. Yoki bir qarashda tanbehga asoslangan shaxslararo ziddiyat shaxsni o`z ustida muttasil ishlashga, o`z xulqini o`zi tuzatishiga sabab bo`ladi. Bunday nizolar oqibatida ko`ra konstruktiv deb ataladi.

Destruktivnizoning oqibati esa ko`pincha salbiy bo`lib, u shaxslararo antogonizmni keltirib chiqaradi, tomonlarning asablari charchaydi, ular xastalanib qolishi ham mumkin. Er va xotin o`rtasida, yoki qaynona va kelin o`rtasidagi nizo oila ajrimiga sabab bo`lishi va bir butun oilani buzilib ketishi olib kelishi mumkin. Ijtimoiy psixologik fenomen sifatida nizo yoki ziddiyatga quyidagicha ta’rif berish mumkin.

“Konflikt” so‘zi XIX asrda lotin tilidan kirib kelgan bo‘lib “konfliktus”- “to‘qnashuv” degan ma’noni anglatadi. Konflikt so‘zini ishlatmasdan yashash mumkin, lekin konfliksiz yashash mumkin emas. Balki kelishmovchilik, to‘qnashuv, kurashish, mojaro va shu kabi so‘zlarni barchasini umumlashtirish maqsadida bu so‘z ishlatilsa ajabmas. Oramizda biror marta konflikt va ziddiyatga tushmagan inson bo‘lishi mumkin emas. Shuning uchun ham «agar sizning xayotingizda konflikt bo‘lmasa tomiringiz urishini tekshirib ko‘ring» degan ibora ishlatiladi. Buning xulosasi esa, konflikt - bu hayotimizdagi voqea-hodisa singari oddiy holdir

Kommunikatsiya to‘liq kechishi uchun: kommunikator-gapiruvchi, xabar beruvchi va retsipient xabarni qabul qiluvchi bo‘lishi kerak. “K” bilan “R” o‘rtasida to‘laqonli muloqot kechishi uchun:

Nutq – xabar tushunarli bo‘lishi kerak.

Muloqotga kirishuvchilar orasidagi nutq (bir-birini) ularni qiziqtiradigan bo‘lishi kerak.

Muloqotga kiruvchilarning verbal va novenrbal nutqlari ozmi-ko‘pmi hissiyotli bo‘lishi kerak.

Muomala madaniyati hamkorlik faoliyatining ehtiyojidan vujudga kelib chiquvchi, shaxslararo muloqot rivojlanishining ko‘p qirrali jarayonidir. Muomala madaniyati quyidagi tarkibiy qismlardan tashkil topadi: