Boshqaruv hisobi

B

Balance sheet - balans (balans hisoboti). Ma’lum bir vaqtdagi korxonaning moliyaviy ahvolini ko‘rsatadigan, ko‘pchilikka mo‘ljallangan asosiy moliyaviy hisobot shakllarining biri. Boshqacha yana bir talqinda, balans, ma’lum bir vaqtdagi korxonaning mablag‘lari va ularning tashkil topgan manbalarini ko‘rsatadigan moliyaviy hisobot shakli, deb ham e’tirof etiladi. Balansda xo‘jalik yurituvchi sbyektlarning moddiy va nomoddiy aktivlari, majburiyatlari va xususiy kapitali holati aks ettiriladi.


Base year – tayanch (bazis) yili. Ma’lumotlar tizimini hisobga olishning ilk boshlanish davri. Iqtisodiy ko‘rsatkich va indekslarni hisobga olish uchun dastlabki ma’lumotlarni qayd qilish yili.


Beginning inventory – boshlang‘ich zaxiralar. Hisobot davri boshlanishidagi mavjud moddiy boyliklar, tovar-materiallar zaxiralari (korxona tasarrufidagi).


Book value – balans (hisobot kitobidagi) narxi. 1) korxonaning balans qiymati (hisobli). Korxonaning sof aktivlari bahosi. Korxonanning jami aktivlaridan barcha majburiyatlari ayirmasi farqi. Korxonaning shaxsiy kapitali. 2) Qoldiq narxi. Uzoq muddatli amortizatsiya qilinadigan aktivlarning boshlang‘ich narxini amortizatsiya qilinmagan bo‘limi (boshlang‘ich narxdan to‘plangan eskirishlar ayirmasi), yana boshqa nomi (Carrying value) joriy narx ma’nosida.
Break-even point – tanqidiy nuqta, ko‘pincha zararsizlik nuqtasi yoki rentabellik bo‘sag‘asi deb nomlanadi. Foyda summasi xarajat summasi bilan teng bo‘lgan paytdagi faoliyat darajasi (masalan, ishlab chiqarish yoki sotish hajmi). Har bir korxonada zararsizlik nuqtasi natural sonlarda yoki pul biriligida hisoblanishi mumkin.


Budget – byudjet (smeta). Korxona yoki alohida uning funksiyalari yoki bo‘limlaridagi faoliyat haqidagi moliyaviy reja (pul birligi ko‘rinishida), qoida bo‘yicha kelgusi yil uchun tuziladi. Byudjet korxonaning faoliyatini ayrim olingan qismlar va harakat turlari bo‘yicha rejalashtirish, rejalashtirilgan ko‘rsatkichlardan chetlanishlarni hisobga olish va uni bartaraf etish bo‘yicha muhim boshqaruv qarorlarini qabul qilishdagi asosiy vositadir. Byudjet turlari – asosiy (bosh) byudjet, materiallar xaridi byudjeti, ishlab chiqarish xarajatlari byudjeti, ishchilarning ish haqi byudjeti, zaxiralar byudjeti, sotuv byudjeti, kapital quyilmalar byudjeti, investitsiyalar byudjeti, naqd pul oqimi byudjeti, moliyaviy byudjet va sh.k.