Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

SVITCHLAR
Xablarga qaraganda svitchlar ancha intelektualroq. Agar xabga qaraganda tashqi 
ko‘ringish farqlari uncha bo‘lmasa ham, ammo svitchlar ichida mutloq boshqa texnika 
ishlatilgan. Xabda barcha kompyuterlar tarmoq polosasini umumiy enini o‘zaro bo‘lib 
olishga majburdirlar, svitchga ulangan kompyuter esa polosani hamma enini ishlatishi 
mumkin. Shuning uchun svitchlarni qo‘llaydigan tarmoqlar ham ancha tezroq ishlaydi.

---

62
Xabga qaraganda Svitch svitch – portga 
paketlarni jo‘natadi, unda qabul qiluvchi 
joylashgan.
Kompyuter “B” ga adreslangan 
kompyuter “A” ning paketini barcha portlari 
jo‘natib, shuning bilan butun tarmoq 
yuklatish o‘rniga, jo‘natish faqat kompyuter 
“B” ulangan portda sodir bo‘ladi.
Kommunikatsiya bo‘yicha ikki sherik 
o‘rtasida virtual ulanishga o‘xshash narsa 
paydo bo‘ladi. Shunday qilib, boshqa 
segmentlar bilan yuklanish bo‘lmaydi va 
tezlik oshadi. 
Svitch bu intellektual xabning o‘zidir. Svitch ma’lumotlar paketlarini hamma portlarga 
yubormaydi, qaysi portga qaysi kompyuter joylashganini eslab qoladi. Adresli yozuvlarni 
ishlatib, svitch ma’lumotlar paketini portga yuboradi, shu portga haqiqatga ham 
kompyuter – adresat joylashgan bo‘ladi.
MAC – adreslar va adresli yozuvlarni avtomatik ravishda eslab qoladi va adresli 
jadvalga yozadi. Jadval o‘lchamlari – bu svitchning zarar sifat belgilaridan biri. Portga 
kompyuterdan tаshqарi Xab yoki svitch ulanishi mumkin. Buning uchun adresli jadval 
portga murojaat qilganlarini barcha oxirgi qurilmalarini adreslarini eslab qolishi uchun 
etarli quvvatga ega bo‘lishi kerak. Agar jadval etmasa yoki svitch o‘zining xotirasidan 
MAC – adresini topa olmasa, hamma portlarga ma’lumotlar paketlarini yuborib, u xabga 
o‘xshab ishlaydi.
Ideal holatda har bir kompyuter o‘zining shaxsiy svitchiga ulanadi va juda bo‘lmaganda 
svitchgacha bo‘lgan masofada polosaning to‘liq eni (10 yoki 100 Mbit/s) o‘z ixtiyorida 
bo‘ladi. Kichik tarmoq-larda barcha ish stansiyalar bilan bita serverga murojaat qiladi. 
Bunday holatda ma’lumotlar paketlarining hammasi svitchdan serverga bo‘ladigan 
ulanishdan foydalaniladi, bu esa butilkа bo‘yniga aylanadi, chunki barcha ishchi stansiyalar 
polosa enini o‘zaro bo‘lib olishga majbur 

---

63
Tartibsizlik chiqmasligi uchun, svitchlarni bufer shaklida joylashtirilishi kerak. Ularda 
ma’lumotlar paketlari shu momentda yuborilishi kerak bo‘lmaydigan bo‘lsa, oralig‘da 
saqlаsh bo‘ladi.
Agardaki bufer to‘lib ketsa, svitch kolliziyani kelib chiqaradi va yuborayotgan stansiyani 
ma’lumotlarni qaytadаn uzatishga majburlaydi.
Aslida, kiradigan ma’lumotlar paketlarini jo‘natish uchun svitchlar ikkitadan bita 
rejimida ishlashi mumkin:
1. Gut-through
Gut-through yordamida svitch qabul qiluvchi adresi bilan paket sarlavhasini olishi 
bilanoq ma’lumotlar paketlarini uzatadi. Bu yerda ma’lumotlarni olish va ularni keyinchalik 
yuborish o‘rtasida biroz to‘xtab qolishi sodir bo‘ladi. Boshqa tomondan qaraganda, 
ma’lumotlarning paketlarining oxirgi qismida xatolar bilinmasdan qolishi mumkin va 
ma’lumotlar paketi qabul qiluvchiga halaqit beruvchilar bilan yetib keladi. TSR yoki IPX 
o‘xshash ishonchli protokollardan foydalanganda, bu yaroqsiz paketning retransmissiyaga 
olib keladi, ammo UDP yoki Net BIOS o‘xshash protokollardan foydalanganda – ulanish 
barbod bo‘ladi.