Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

KO’PRIKLAR (BRIDGE)
Bridge (ko‘prik) Ethernetni fizikli qilib bo‘ladi, ya’ni xatolarga ega bo‘lgan kollizni va 
paketlarga o‘xshash halaqit qiluvchidan ko‘prikdan nariga uzatilmaydi. Protokollar uchun 
ko‘prik оchiq, ya’ni u Ethernetga ishlaydigan hamma protokollarni uzatadi. Ishchi stansiya 
uchun  ikki  tarmoq  bir  tarmoq  ko‘rinishdа  namoyon  bo‘ladi.  Ko‘priklardan  foydalanib 
Ethernet uzunligini uzaytirish mumkin. Tarmoqlarga o‘xshab, o‘sha uzatish tezligida 
ko‘prik ishlaydi. Ketma-ket ulangan ko‘priklar soni 7 ta bilan chegaralangan. Amaliyotdа 
esa 4 tadan ko‘p bo‘lmagan ko‘priklar ulanadi.
Har bir lokal Bridj uzatuvchi yordamida ikki Ethernet - tarmoqlarga ulangan (bir nechta 
tarmoqlarni ulash qobiliyatiga ega ko‘priklar bor).
Ma’lumotlar paketlarini jo‘natadigan har bir tarmoq uchun bridj barcha stansiyalar 
adreslari  jadvalini  tuzadi.  Agar  u  tarmoqdа  joylashgan  bo‘lib  bridj  orqali  paket  olgan 
bo‘lsa, paketining maqsadli adresi inkor qilinаdi.  Agar u yerda bo‘lmasa, bunda paket 
boshqa tarmoqga jo‘natiladi. Shunday qilib, fаqаt ko‘prikni boshqa tomoniga adreslangan 
paketlar uzatiladi. Broadcasts va Multicasts har doim uzatiladilar. Ko‘prikning turiga qarab 
qo‘shimcha protokollar ishlatilishi mumkin, ma’lum bir stansiyalarga kirishni berkitib yoki 
ma’lum bir protokollarga uni ochishiga imkon yaratadi. Ko‘p darajali OSI modelida bridj 
daraja 2 da ishlaydi.

---

65
Har  qаndаy  normal  stansiyaga  o‘xshab,  ko’prik  kompyuterlar  o‘zi  ulangan  ikkala 
tarmoqli segmentlardan barcha bloklarni qabul qiladi va qabul qiluvchi va jo‘natuvchi 
adreslarni tahlil qiladi. Agar ko‘prikning ichki adresli jadvalida jo‘natuvchini adresi 
bo‘lmasa, bunda uni xotirasiga olib qo‘yadi. Shunday qilib, ko’prik kompyuter to‘g‘risidа 
va  uning  ko‘prikka  nisbatan  joylashgan  o‘rni  to‘g‘risidа  ma’lumotlarni  saqlaydi.  Agar 
qabul qiluvchini adresi ma’lum bo‘lsa va qabul qi-luvchi jo‘natuvchi tomonida joylashgan 
bo‘lsa, bunda bridj ushbu paket ma’lumotlarini filtrlаydi.
Agar qabul qiluvchi boshqa tomonida bo‘lsa yoki jadvalda bo‘lmasa, bunda ma’lumotlar 
paketi keyingiga jo‘natiladi. Intellektual ko‘priklarni o‘zi eslab qoladi, qaysi paketlarni 
uzoqroq yuborish kerakligini, qaysinisini yuborish kerak emas. Boshqariladigan ko‘priklar 
ishlatilganda g‘o‘shimcha adresli filtrlarni qo‘llash mumkin. Ular boshqaruvchilar bo‘lib, 
qaysi adreslarga axborotni bridj yuborishi kerak, qaysilarga – kerak emasligini hal etadi.
Ko‘priklar kompyuterlar sinxronli turg‘un ulanishlari, yer yo‘ldoshlari, radioto‘lqinlari, 
paketlar uzatishini jamoa tarmoqlari va tez yorug‘ to‘lqinli tarmoqlari (Masalan: FDD1) 
yordamida Ethernet – segmentlarini ulash mumkin .
Ko‘priklar – bu to‘liq qiymatli, nisbatan unumdorli, xotirali kompyuterlari bo‘lib eng 
kamida Ikki tarmoqli chiqishlariga ega. Ular yuqori protokollarga bоg‘liq emas (ya’ni TCP/
IP Bilan parallel ishlaydi), va an’anaviy ishlatilgandan dasturiy ta’minotga qo‘shimcha 
xarajatlarni talab qilmaydi yoki dasturlar tuzishga ko‘priklar yordamida kengaytirilgan 
tarmoq  o‘zida,  bir  butunlikni  namoyon  qilib,  аniq  adreslashganni  talab  qiladi.  Bridj 
ma’lumotlar paketlarini MAC – adresini talqin qiladi. Ko‘priklarning keyingi tasniflari 
quyida keltirilgan.
• Buzilishga chidamliligi
Bridjdan foydalanganda halaqit qiluvchilar bir tomondan ikkinchi tomonga o‘tmaydilar. 
Shu sababli ko‘priklar bo‘lish uchun Kollisions – Domainen deb ataluvchilar ishlatiladi.
• Ma’lumotlarni himoyalash
•Uzellar oarsida bridj tomonlarining birida bo‘lib o‘tayotgan axborot almashuvi, 
ko‘prikning ikkinchi tomonida eshitish mumkin bo‘lmaydi.
• Ma’lumotlarni o‘tishini ko‘paytirish
• Ko‘prik bilan bo‘lingan tarmoqli segmentlarda har xil ma’lumotlar blokini bir vaqtda 
uzatish mumkin. Shunday qilib tarmoqning unumdorligi oshadi. Ammo bloklarni oralig‘ida 
saqlanishi tufayli bridjlar qo‘shimcha sekinlashtirishni sodir etadi va ko‘p yuklangan 
tarmoqlarda unumdorlikni pasayishiga olib keladi.
Ko‘prikning boshqa tasniflari – bu adresli jadvalni o‘lchamlari, filtrlash va uzatish tezligi. 

---

66
Adresli jadvalning o‘lchamlari qancha adreslarni (uzellar) bridj saqlay olishi mumkinligini 
ko‘rsatadi. Filtrlash tezligi – ko‘prik tomonidan bir sekundda oladigan maksimal paketlar 
sonini (packets per second, pps) ko‘rsatadi. 
Maksimum yuklanganda va paket miqdori minimum bo‘lganda Ethernet – tarmoqdа 
nazariy 14.880 paketlar bir sekundda yurishi mumkin. Ya’ni 2 Port – Bridge ikkala portga 
bir sekundiga maksimum 29.760 paketlarni filtrlash mumkin. Bu ko‘rsatkichlarni barcha 
zаmоnаviy ko‘priklar nazariy tomonidan bajaradi. Uzatish tezligi ko‘prik qancha paketlarni 
bir sekundda boshqa tomonga jo‘natish muminligini ko‘rsatadi. Maksimum miqdori 
14880 pps, chunki bunday tezlikda ikki segment maksimum yuklangan.