Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish

Show ssh
buyrug`i bajarilgandan so'ng
 
, 
buyruq satrida SSH protokoli versiyasini tekshirish mumkin.

---

182 
2.88-rasm. 
Vazifa. 
TelNet va SSH protokollarini sozlang. O`zingizning IP - manzilingizni ko'rsating va 
foydalanuvchini o`zining nomi bilan ulang (username: ismingiz, password: ismi va guruh 
raqami).
 
Nazorat savollari:
1.
TelNet protokoli tavsifini bering .
2.
SSH protokolini tavsiflab bering .
3.
TelNet va SSH protokollari o'rtasidagi farqlarni aytib bering .
4.
Telnet va SSH protokollarining asosiy vazifalari.
5.
SSH protokolining nechta versiyasi mavjud?

---

183 
7-LABORATORIYA ISHI
MAVZU: CISCO PACKET TRACER DASTURIDA SNTP BILAN ISHLASH 
Ishning maqsadi: 
Cisco Packet Tracer simulyatsiya rejimida SMTP elektron pochta 
protokollaridan foydalangan holda dasturlarning o'zaro ta'sirini tashkil etish tamoyillarini 
o'rganish .
Nazariy qism
Qo'llaniladigan pochta protokollari bilan o'zaro ishlash sxemasi rasm. 1.
2.89- rasm. Qo'llaniladigan pochta protokollari bilan o'zaro ishlash sxemasi 
Pochta uzatish agenti (MTA) - pochta uzatish tizimining asosiy komponenti bo'lgan pochta 
uzatish agenti ushbu kompyuterni tarmoq elektron pochta tizimi uchun namoyish etadi. Odatda, 
foydalanuvchilar qilish vazirligi bilan to'g'ridanto'g'ri ishlash, lekin ishlatmang Mail User Agent 
(MUA) - elektron pochta mijoz. Ko'pgina pochta agentlari TCP ulanish orqali xabarlarni uzatish 
uchun oddiy pochta uzatish protokoli (SMTP) dan foydalanadilar .
SMTP Internetda elektron pochta xabarlarini uzatishning standart usuli sifatida qabul 
qilinadi . Amaldagi protokol standarti RFC 2821 da tavsiflangan. SMTP transport protokoli 
sifatida TCP dan foydalanadi, ulanish 25-raqamli port orqali o'rnatiladi. Ushbu ulanishga xizmat 
ko'rsatish uchun pochta serveri deb ataladigan maxsus dastur qo'llaniladi. Foydalanuvchining 

---

184 
pochta dasturi xabarni rasmlantirish va aloqani o'rnatish uchun ishlatiladi. Ulanish o'rnatilgandan 
so'ng, buyruqlar yordamida ma'lumot almashiladi. Foydalanuvchi uchun ushbu buyruqlar, agar u 
elektron pochta mijozidan foydalansa, mavjud emas [3 ].
SMTP protokolining asosiy maqsadi elektron pochta xabarlarini ishonchli va samarali 
etkazib berishdir. Protokolni amalga oshirish uchun faqat ishonchli aloqa kanali talab qilinadi. 
SMTP uchun vosita alohida mahalliy tarmoq, tarmoqlar tizimi yoki butun dunyo bo'ylab Internet 
bo'lishi mumkin .
Ushbu uzatish odatda ikkala xost bir xil transport xizmatidan foydalanganda to'g'ridan-to'g'ri 
jo'natuvchi xostidan qabul qiluvchi xostiga amalga oshiriladi. Agar xostlar umumiy transport 
tizimiga ulanmagan bo'lsa, uzatish bir yoki bir nechta oraliq SMTP-serverlar yordamida amalga 
oshiriladi. Xabarning asl nusxasini qo'shimcha funktsiyalarni bajaradigan qidiruv serverga 
taqdim etish bugungi kunda Internetda odatiy holdir. O'rta server bunday holatlarda boshqa 
uzatish vositalariga kirish eshigi vazifasini bajaradi va odatda DNS (Domain Name System) MX 
yozuvlari yordamida tanlanadi. SMTP protokoli quyidagi aloqa modeliga asoslanadi: 
foydalanuvchi so'roviga binoan jo'natuvchi pochta dasturi qabul qiluvchi dastur (pochta serveri) 
bilan ikki tomonlama aloqani o'rnatadi. Qabul qiluvchi oxirgi yoki oraliq qabul qiluvchi bo'lishi 
mumkin. Agar kerak bo'lsa, pochta serveri boshqa server bilan aloqa o'rnatishi va xabarni 
yo'naltirishi mumkin.
Pochta qutisidan xabar olish uchun foydalanuvchining pochta dasturi serverga SMTP protokoli 
yordamida emas, balki xabarlarni qabul qilish uchun maxsus pochta protokoli yordamida 
ulanadi. Ushbu protokol sizga pochta qutisi bilan ishlashga imkon beradi: xabarlarni qabul qilish, 
xabarlarni o'chirish, ularni saralash va boshqa operatsiyalarni bajarish.