Boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularni malakasini oshirish instituti

 
SIMD arxitekturasi 
MISD (Multiple Instruction stream/ Single Data stream) arxitektura 
o'ziga 
xos protsessorli konveyemi qurish uchun mo'ljallangan, ya'ni bunda ishlov berish 
natijalari zanjir tarzda bir protsessordan boshqa protsessorga uzatiladi. Bunday 
hisoblashga ixtiyoriy ishlab chiqarish konveyeri misol bo'la oladi. Zamonaviy 
elektron hisoblash mashinalarida bu qoida parailel ishlovchi tizimda turli xil 
funksional bloklar tomonidan amaliami bajarish sxemasiga asosiangan. Bunda har 
bir qism umumiy tsiklda o'zining vazifasini bajaradi. Bunday turdagi hisoblash 
tizimlarida konveyerlar protsessorlar gumhini hosil qilishi kerak bo ladi.
14.3-rasm.
 
MISD arxitekturasi 

---

84 
MIMD (Multiple Instruction stream/ Multiple Data stream) arxitekturasi 
barcha protsessorlari tizimi xususiy ma iumotlar oqimi bilan o'zining dasturi 
bo'yicha ishlashi uchun mo ljailangan. Oddiy hollarda ular avtonom va mustaqil bo 
lishi mumkin, amalda yechiiadigan masala hamma uchun bitta. Hisoblash 
tizimlaiida bunday sxemadan foydalanish katta ma'lumotlar oqimiga ishlov berish 
markazlarining o'tkazuvchaniik xususiyatini oshirish uchun ko'pgina hiso’blash 
markazlarida qo'llaniladi (14.1-rasm). Bu tur bir muncha katta bo'lib, o'z ichiga 
multiprotsessorli hisoblash tizimlarini ham oladi. 
14.4-rasm.
 
MIMD arxitekturasi 
Flinn klassifikatsiyasi 
14.1-rasm. Flinn klassifikatsiyasi 
Flinn klassifikatsiyasining sxemasi keng tarqalgan bo'lib, u yoki bu 
hisoblash tizimlarini dastlabki baholash uchun keng foydalaniladi. U bir vaqtda 
asosiy ish qoidasini baholash imkonini ham beradi. Ushbu klassifikatsiyalar bilan 
bir qatorda boshqalari ham mavjuddir, faqat ular kam qo’llaniladi. 

---

85 
BQ - boshqaruv qurilmasi (buyruqlar oqimini tashkil qiladi), PR - 
protsessor, PD - ma'lumotlar oqimi
14.1 –jadval 
Ma’lumotlar 
oqimi 
Buyruqlar oqimi 
Bir oqim 
Ko’p oqim 
Bir oqim 
SISD- Single Instruction 
stream/ Single Data stream 
( Bitta buyruq oqimi va 
bitta ma’lumotlar oqimi) 
MISD -Multiple Instruction 
stream/ Single Data stream 
(Ko’p buyruqlar oqimi va bitta 
ma’lumotlar oqimi) 
Ko’p oqim 
SIMD -Single Instruction 
stream/Multiple Data 
stream (Bitta buyruq oqimi 
va ko’p ma’lumotlar 
oqimi) 
MIMD -Multiple Instruction 
stream/ Multiple Data stream 
(Ko’p buyruqlar oqimi va ko’p 
ma’lumotlar oqimi) 
Bu sinf kompyuter tizimida bitta kompleksga birlashtirilgan va har biri o'z 
buyruqlari va ma'lumotlar oqimi bilan ishlaydigan bir nechta buyruqlarni qayta 
ishlash qurilmalariga ega deb tAHMin qiladi. 
Xo'sh, har bir sinf nima? SISD, yuqorida aytib o'tilganidek, VAX 11/780 
kabi bir protsessorli ketma-ket kompyuterlarni o'z ichiga oladi. Biroq, ko'plab 
tanqidchilar vektorni tegishli ko'rsatma uchun bitta bo'linmas ma'lumot sifatida 
ko'rib chiqsak, vektor-quvur mashinalari ham ushbu sinfga kiritilishi mumkinligini 
ta'kidladilar. Bunday holda, CRAY-1, CYBER 205, FACOM VP oilasining 
mashinalari va boshqa ko'plab tizimlar ushbu sinfga kiradi. 
SIMD sinfining shubhasiz vakillari protsessor matritsalari: ILLIAC IV, ICL 
DAP, Goodyear Aerospace MPP, Connection Machine 1 va boshqalar. Bunday 
tizimlarda bitta kontroller bir nechta protsessor elementlarini boshqaradi. Har bir 
protsessor elementi boshqaruv qurilmasidan har bir belgilangan vaqtda bir xil 

---

86 
buyruqni oladi va uni mahalliy ma'lumotlarida bajaradi. Klassik protsessor 
matritsalari uchun hech qanday savol tug'ilmaydi, ammo vektor-konveyer 
mashinalari, masalan, CRAY-1, xuddi shu sinfga kiritilishi mumkin. Bunday 
holda, vektorning har bir elementi ma'lumotlar oqimining alohida elementi sifatida 
ko'rib chiqilishi kerak. 
MIMD klassi juda keng tarqalgan, chunki u barcha turdagi multiprotsessorli 
tizimlarni o'z ichiga oladi: Cm*, C.mmp, CRAY Y-MP, Denelcor, BBN Butterfly, 
Intel Paragon, CRAY T3D va boshqalar. Qizig'i shundaki, agar quvur liniyasini 
qayta ishlash bitta vektor ma'lumotlar oqimida emas, balki bir nechta skalyar 
oqimda buyruqlar to'plamini (quvur bosqichlari operatsiyalarini) bajarish deb 
hisoblansa, yuqorida ko'rib chiqilgan barcha vektor-quvur kompyuterlarini 
joylashtirish mumkin. 
Taklif etilayotgan tasniflash sxemasi hozirgi kunga qadar ma'lum bir 
kompyuterning dastlabki tavsifida eng ko'p qo'llaniladi. Agar kompyuter SIMD 
yoki MIMD sinfiga tegishli deyilsa, uning ishlashning asosiy printsipi darhol aniq 
bo'ladi va ba'zi hollarda bu etarli. Biroq, aniq kamchiliklar ham ko'rinadi. Xususan, 
ma'lumotlar oqimi va vektor-quvur mashinalari kabi ba'zi diqqatga sazovor 
arxitekturalar ushbu tasnifga aniq mos kelmaydi. Yana bir kamchilik - MIMD 
sinfining haddan tashqari ko'pligi. Flinning so'zlariga ko'ra, bir xil sinfga kiruvchi, 
lekin protsessorlar soni, ular orasidagi bog'lanishning tabiati va topologiyasi, 
xotirani tashkil qilish usuli va umuman boshqacha bo'lgan arxitekturalarni tanlab 
tizimlashtiradigan vosita kerak.