Boshqarish tamoyillari va uslubi

Qonuniy (yoki an’anaviy) hokimiyat boshliqqa bо‘ysunish an’anasiga asoslangan, chunki, shunday qabul qilingan va bu munosabatlarning tarixan shakllangan kqrinishidir. Hokimiyatning mazkur shakliga muvofiq ijrochi inson (ekspert va etalon hokimiyat) ga emas, balki lavozimga e’tibor qaratadi. Bu rahbarning bо‘ysunuvchilarga ta’sir о‘tkazishning qulay shaklidir (agar ular ushbu an’anaga ongli ravishda amal qilsalar), chunki bu undan kо‘p kuch-g‘ayrat sarf etishni talab qilmaydi: hammasi lavozim darajasi (subordinatsiya-past lavozimdagilarning yuqori lavozimdagilarga itoat etishi)ga asoslangan. Biroq ana shunday “toptalgan sо‘qmoq” dan о‘zgarishlar va yangiliklar tomon burilish qiyin.

Keltirilgan hokimiyat shakllari-nazariy asos, oliy ta’lim muassasasiga rahbarlik amalda shularga asoslanadi. Hokimiyatning shaklini tanlash asosiy mezoni, kо‘pincha ular majmui, raqobatbardosh kadrlar tayyorlashga rahbarlik samaradorligi hisoblanadi.
b) Rahbar va vaqt

Raxbar vaqt ustidan xukmron emas, lekin undan samarali foydalanishi mumkin.

Har qanday darajadagi rahbarning oldida turgan savol quyidagicha: qanday qilib ishni samarali tashkil etish va eng yaxshi natijaga erishish mumkin? Avvalo о‘z ish vaqtini oqilona taqsimlash zarur.
О‘z ish vaqtini rektor, prorektor, OTM bо‘linmalarining rahbarlari, dekanlari, kafedra mudirlari, о‘qituvchilar va talabalar taqsimlashi lozim.
Talaba quyidagilar bilan bog‘liq о‘z xatti-harakatining rahbari hisoblanadi.
-mustaqil ta’lim - о‘qituvchi rahbarligi ostida bilim, uquv va malakani mustaqil egallash.
-mustaqil ishlash - olingan bilim, uquv, malakani mustaqil qо‘llash va mustahkamlash.
Rahbarning ish vaqtini shartli ravishda ikki qismga bо‘lish mumkin:
-direktiv vaqt-yuqori rahbar (yoki rahbarlar) tomonidan rejalashtirilgan turli boshqaruv bilan bog‘liq xatti-harakatlarga sarf bо‘ladigan vaqt; yig‘ilish, kengash, planerka, ilmiy kengash majlisi, kafedra yig‘ilishi va h.k.;
-subdirektiv vaqt о‘zining boshqaruv xatti-harakatini ishlab chiqish va amalga oshirishga sarflanadigan vaqt.
Agar rahbarning direktiv vaqtini uning boshlig‘i rejalashtirsa, subdirektiv vaqt rahbarning о‘zi tomonidan rejalashtirilishi va foydalanishi mumkin. Bu muhim va shu bilan birga murakkab masala. Uni oqilona xal etish uchun quyidagi amaliy tavsiyalardan foydalanish maqsadga muvofiq:

1. 
   Vaqtdan foydalanish rejasini turli vaqt birliklari-yil, uchoylik, oy, xaftada erishish belgilangan aniq maqsad va tadbirlar har birini alohida e’tiborga olib tuzish zarur;
   
2. 
   Yil, uchoylik, oy, xafta, kun bо‘yicha ish tartibini о‘zi uchun belgilash va vaqtdan foydalanish rejasini amalga oshirishda undan ongli tarzda foydalanish;
   
3. 
   Vaqtdan foydalanish aniq rejasini juda bо‘lmaganda uchoylik qilib tuzish lozim. Biroq, jamoa vaqtining 60%ini rejalashtirish kerak, chunki kо‘zda tutilmagan tadbirlar chiqib qolsa, ular uchun ham muxlat qolishi lozim;
   
4. 
   Vaqtning bir xaftasidan foydalanish rejasida uning yakuniy natijasini aniqlash va zarur ishlarni quyidagicha ularning ahamiyatliligi tartibida belgilash lozim;
   

-yakuniy natijaga erishish nuqtai nazaridan zarur ishlar;
-agar vaqt yetsa, bajarish kerak bо‘lgan ishlar;
-albatta qilish kerak bо‘lgan ishlar;

5. 
   О‘zingizning vaqt byudjetingizni muntazam о‘rganing va nazorat qiling. О‘z ishingiz mazmuni, boshlanishi va tugashini muayyan shaklda qayd etib boring. О‘z ishingizni aks ettiruvchi jadval, tarx, vaqt xaritasi, grafik va h.k lar о‘ylab toping va ulardan foydalaning; ularni kо‘rinadigan joyga osib qо‘ying yoki kompyuter xotirasiga kiriting.
   
6. 
   Kengash, majlis, planerka va h.k. larni kamroq о‘tkazing, ammo har bir tadbirni puxta tayyorlang.