Boshliq o‘rinbosari A. N. YuNusov toshkent sh

№	Moddaning nomi, empirik formulasi	Toksik xossalari	ChYQK, mg/m^3	Xavflilik sinfi
Umumiy va yakka tartibda himoyalanish vositalari
1	2	3	4	5	6
1.	Sulfat kislota H2SO4	Yuqori nafas yo‘llarini qizartiradi va kuydiradi. Teriga tekkanda og‘ir kuyishni keltirib chiqaradi. Og‘iz shilliq qavatining kasallanishi, tishlarning emirilishi, bronxit, gastrit, pnevmoskleroz, markaziy asab tizimining o‘zgarishi kuzatiladi	1	2	V, BKF, M markali filtrlovchi sanoat protivogazi. Shlangli protivogaz PSh-1; PSh-2. Himoya ko‘zoynagi yoki maska va orgshishadan tayyorlangan shit. Kislotaga chidamli matolardan tayyorlangan maxsus kiyim, rezina qo‘lqop, etik.
2.	Xlorid kislota (xlor-vodorod kislota) HCI	Zaharli. Xlorid kislota tuma�i tishlarni emiradi, yuqori nafas yo‘llari katarini keltirib chiqaradi, burunning shilliq pardasini kuydiradi, oshqozon-ichak faoliyatining buzilishi, kon’yuktivit, ko‘z muguz pardasining xiralashishiga olib keladi, qo‘l terisi yallig‘lanishi mumkin.	5	2	“V” markali protivogaz, germetik himoya ko‘zoynagi yoki himoya maskasi, kislotaga chidamli matodan tayyorlangan maxsus kiyim, kislotaga chidamli rezina qo‘lqop.
3.	Ortofosfor kislota N3 R04	Teri yallig‘lanishi kasalliklarini, burunning shilliq pardasida o‘tkir fizik jarayonlarni, tishlarning uvalanishini keltirib chiqaradi	1	2	Movut maxsus kiyim, himoya ko‘zoynagi yoki himoya maskasi
4.	Azot kislota HN03	Yuqori nafas yo‘llarini shikastlaydi. Teriga tekkanda uni kuydiradi. Eritmalari ekzemani keltirib chiqarishi mumkin	5 (N2O2 qayta hisobla ganda)	3	Filtruyushiy protivogaz marki “V”, rezinovge perchatki i sapogi, ochki. Movut yoki xlorvinil yoki lavsan matodan tayyorlangan maxsus kiyim. Kuchli bosim ostidagi quvurlarning flanetslarida himoya kojuxi, uskunani germetiklash
5.	Azot-vodorod kislota HN3	Burun shilliq pardalarini shikastlaydi, kon’yuktivit, boshga qon quyilishi, bosh aylanishi, bosh og‘rig‘i, bosimning pasayib ketishiga olib keladi. Og‘ir yo‘tal, varaja, tana haroratining 40° ga ko‘tarilishi, yengil anemiya kuzatiladi. Suvdagi eritmasi terini qizartiradi.	—	—	“M” yoki “V” markali filtrlovchi sanoat protivogazi. Himoya ko‘zoynagi, rezina yoki polixlorvinil qo‘lqop. Uskunalarni germetiklash. Ventilatsiya.
6.	Plavik kislota (ftor-vodorod kislota) NG‘	Zaharlanish alomatlari: burundan qon oqishi, burunning shishishi va unda og‘riqlar, quruq bug‘uvchi yo‘tal, bo‘g‘ilish, ovozni yo‘qolishi, nafas olish spazmlari, hid bilishni yo‘qolishi, tishlarning emirilishi. Teriga tekkanda uni kuydiradi, pufakchali dermatitlar, qiyin bitadigan yaralarni keltirib chiqaradi.	0,5	2	“V” markali filtrlovchi sanoat protivogazi (agar kislota tumani bo‘lsa). Rezina qo‘lqop, fartuk, etik, orgshishadan yasalgan himoya ko‘zoynagi. Alyuminiy elektrolizlanadigan sexlarda metallangan maxsus kiyim tavsiya etiladi.
7.	O‘yuvchi natr NaOH	Oqsillarni eritib, kimyoviy kuyishni keltirib chiqaradi. Teriga tekkanda yara hosil qiladi. Hatto o‘yuvchi natrning eng kam miqdori ham ko‘z uchun xavfli — ko‘zni ko‘r qilib qo‘yishi mumkin.	aerozol 0,5	2	Ip-paxta matodan tayyorlangan maxsus kiyim, yopiq himoya ko‘zoynagi, himoya maskasi, rezina qo‘lqop, etik. Quvurlarning flanetslarida himoya kojuxi.
8.	Natriy karbonat (kalsiylangan soda) Na2C03	Changidan nafas olganda nafas yo‘llari shikastlanadi, burun shilliq pardasining kuyishi, shilliq parda atrofiyasi va burun devorlari perforatsiyasi kuzatiladi. Nafas organlari kuchli kasallanadi, nafas apparatlari funksiyasi sustlashadi. Teriga ta’siri: ekzemi, terining yumshashi, dermatitlar. Ko‘zga ta’siri: konsentratsiyalangan eritmalar kuyish, nekroz, ko‘z muguz pardasining xiralashishiga olib keladi.	2	3	Zich matodan tayyorlangan maxsus kiyim, rezina qo‘lqop, yengchalar, fartuklar, poyabzal.. Himoya surgilari. Mexanik maydalash, tashish, qadoqlash shart
9.	Kalsiy gidrooksidi (so‘ndirilgan ohak, pushonka) Sa(ON)2	Chang va tomchi ko‘rinishidagi aralashmalari shilliq pardani shikastlaydi, aksirish, yo‘talni keltirib chiqaradi. SaO (so‘ndirilmagan ohak) juda xavfli. U ishqorlar singari moylarni sovunlaydi, teridan namlikni tortib oladi, oqsillarni eritadi, to‘qimalarni shikastlaydi va kuydiradi. Ohak changidan nafas olinganda burun devorlarining kuyishiga, ba’zida teshilishiga olib keladi, o‘pkaning yallig‘lanishiga olib kelishi mumkin. Qo‘l terisiga ta’siri: terini quritadi, dag‘allashtiradi, unda yoriqlar, ba’zida yaralar hosil qiladi, tirnoq ingichkalashadi, mo‘rtlashadi. Hatto eng kam miqdori ham ko‘zga tekkanda uning birdan qizarishiga, kon’yuktivitlarga olib keladi.	5	3	Chang o‘tkazmaydigan matodan tayyorlangan maxsus kiyim, qo‘lqop, changdan himoyalovchi germetik ko‘zoynak. Yog‘li surgilar. Ishdan keyin dushda yuvinish shart.

Anorganik suyuq kislota va ishqorlardan foydalanishda xavfsizlik qoidalariga
4-ILOVA
Birinchi tibbiy yordam ko‘rsatish uchun mo‘ljallangan dori-darmon va moslamalar to‘plami bo‘lgan