Boshlang`ish sinf o`quvchilariga nafosat tarbiyasini berishda pedagogik etika Reja

Boshlang`ish sinf o`quvchilariga nafosat tarbiyasini berishda pedagogik etika
Reja:

1. 
   Nafosat tarbiyasining maqsad va vazifalari.
   
2. 
   Maktabda nafosat tarbiyasining mazmuni, shakl va metodlari.
   
3. 
   Nafosat taribiyasida umuminsoniy, milliy va ma'naviy qadriyatlardan foydalanish.
   
4. 
   Dars va sinfdan tashqari mashg'ulotlarda nafosat tarbiyasi.
   

Boshlang`ish sinf o`quvchilariga nafosat tarbiyasini berishda pedagogik etika.Bugungi kunda umumiy o’rta ta’lim muassasalarining ta’lim-tarbiya jaroyonida boshlang’ich sinif o’quvchilarida nafosat tarbiyasini shakillantirishga e’tibor qaratilmoqda. Boshlang’ich sinf o’quvchilarida nafosat tarbiyasini shakillantirishning pedagogik imkoniyatlarini aniqlash, shu bilan birga diologik yo’nalishdagi o’quv fanlarning xususuyatlarini o’rganish orqali boshlang’ich sinf o’quvchilarida nafosat tarbiyasini shakillantirishning ilmiy nazariy va amaliy asoslarini ishlab chiqishning davr talab qiladi. Buni amalga oshirish uchun esa xoxlaysizmi, yo’qmi, oliy ta’limda tahsil olayotgan bo’lajak boshlang’ich sinf o’quvchilari faoliyatiga jiddiy e’tibor berish kerak bo’ladi. Negaki, aynan ular ertangi kunda boshlang’ich sinf o’quvchilariga ta’lim-tarbiya beradi. Shunin uchun ham biz o’zimizning bitiruv malakaviy ishimizda bu muammoni tadqiq etishni maqsad qilib qo’ydik.
Talabalarda go’zallik haqidagi mavjud bilimlar hayot voqyeligi, buyumlar,ularning rang-barangligi, turlarini hamda san’at asarlarini estetik o’zlashtirish jarayonida tarkib topgan. Ular tevarak-atrof, hayot, tabiat manzaralari va har xil janrdagi san’at asarlari:grafika, rang tasvir, haykaltaroshlik, amaliy san’at, adabiyot, musiqa asarlari bilan kundalik faoliyatimizda duch kelishadi va ularni o’zgartirib boradi. Nafosat tarbiyasi – yoshlarni voqyelikdagi, san’atdagi, tabiatdagi, ijtimoiy va mehnat munosabatlaridagi, turmushdagi nafosatni idrok qilish orqali, ularda go’zallika ijobiy munosabat uyg’otish va o’zlarining hayot tarziga go’zallikni olib kirishni tarbiyalashdir.[13,14] 7 Yoshlar nafosat–go’zallik to’g’risidagi bilimlarni o’zlarini qurshab turgan tevarak atirofdagi tabiat go’zaligi, oila a’zolarining o’zaro samimiy munosabatlari, beqiyos san’at asarlari va baddiy asarlardan oladi. Nafosat to’g’risidagi bilimlar yoshlarni hatti –harakatlarini, o’quvchilar faoliyatini va tabiat hodisalarini baholashda foydalanadilar. Nafosat tarbiyasining, mazmuniga xalqimizning boy madaniy merosini xalqning nafosatga oid bilimlarini badiiy didini xalqimizning ma’naviyatini, sog’lom turmush tarzini kiritsak bo’ladi. Nafosat tarbiyasi –eng avvalo xar bir yoshda badiiy hissiyot tuyg’ularini,badiiy didni tarbiyalashga qaratiladi. Nafosat tarbiyasi bugungi kunda shuning uchun ham muhimki, u har bir yoshni o’zini nazorat qilishga sa’yi – harakatlarini tartibga solishga odatlantiradi. Did farosat har bir insonning hatti-harakatida, kiyinishida yurish tyrishida, jamiyatga bo’lgan munosabatida, u yoki bu voqyealarga real yondashishda yaqqol ko’zga tashlanadi.


31.Maktab hujjatlarini tahlil qilish metodi Respublikamiz rahbariyatining xalq ta`limi yuzasidan qabul qilingan qaror va yo`l-yo`riqlari asosida maktabda bajarilgan va bajarilayotgan ta`limtarbiya ishlarini yuritilgan hujjatlar orqali aniqlash metodi ham mavjuddir. Maktab hujjatlarini tekshirish orqali o`qituvchilar va o`quvchilar jamoasi, ularning pedagogik faoliyati haqida aniq ma`lumotlar olinadi. Umuman, maktab hujjatlari deyilganda; o`qituvchi va o`quvchilarning soni va sifati; o`quvchilarning shaxsiy hujjatlari, sinf jurnallari, kundalik daftarlari, buyruq daftarlari, pedagoglar kengashining qarorlari daftari, maktabning rejadagi pul hisobi va uning sarflanishiga doir hujjatlar, turli inventarlar daftari va boshqalar tushuniladi. Maktab hujjatlarini tahlil qilishda o`quvchilarning umumiy miqdori, uning o`sishi yoki kamayish sabablari tavsifi, o`quvchilarning fanlar bo`yicha o`zlashtirish darajasiga, sinfda qolishning oldini olish, rag’batlantirish va jazolash choralari, turlariga, maktabning moddiy bazasiga e`tibor beriladi. Ularni tahlil qilish, hisobotlarni ko`zdan kechirish, to`g’ri yoki noto`g’riligini aniqlash, o`quvchilar faolliklarining o`sishi bilan taqqoslash,ilg’or pedagogik tajribalarning umumlashtirilishi va joriy etilishi va nihoyat, o`qituvchi-tarbiyachilarning ilmiy-pedagogik faoliyatlarini tekshirish, tegishli chora, tadbirlar belgilash maqsadida o`tkaziladi.
Nafosat tarbiyasi barcha yoshdagi kishilarga bab-baravar zarur.
Axlok ijtimoiy ong shakllaridan biri bulib, muayyan jamiyatda yashovchi kishilar amal kilishi zarur bulgan ma’lum xatti-xarakat koidalari yigindisidir.

Axlok odamlarning bir-birlariga, jamiyatga, davlatga, xalk mulkiga, oilaga, ishlab chikarish vositalariga, mexnat maxsulotlari va shu kabilarga munosabatini muayyan tartibga soladigan xatti-xarakat koidalari tizimida namoyon buladi.

Odob – odamning jamoat, el-yurt orasida uzini tutish, boshkalar bilan kay yusin muomala kilish, uz turmushi, maishati va bush vaktini kanday tashkil etishi, xullas, shaxsning kundalik xulk-atvori, yurish-turishi, xatti-xarakatlari kanday bulishi lozim va ma’kul ekanligi xususida baxs etadi. Anikrogi, axlok kishining ichki olami, e’tikodi, fazilatlari sifatida mavjud bulsa, odob shaxsning kuzga tashlanadigan mulozamati, xulk-atvori, muomala-munosabatlari tarzida namoyon buladi. Axlok ikshidan xar xil xolatlarda kanday yul tutish kerakligidan yaxshi uylab, eng maksadga muvofik xarakat kilishni talab etsa, odob uz koidalarining odat tusiga kirishini, ya’ni xarkanday vaziyatda ana shu odatni namoyon kilishini takozo kiladi. Xar bir odam xususida, odatda, uning faoliyatiga, kanday ish bilan shugullanishiga, bu faoliyati va ishi axlok talablariga, turmush koidalariga, jumladan, davlat konunlariga muvofik yoki xilof ekanligiga asoslanib muayyan fikr yuritiladi.

Axlok ilmi yaxshilik bilan yomonlik urtasidagi murakkab muammolar xakida baxs yuritib, insonning kamolatga erishish yulini yoritib boradi. Xar bir inson bir olam bulgani kabi uning axlok-odobi xam juda murakkabolam, desak yanglishmaymiz. Chunki, shaxsning zoxiriy va botiniy olamini, ayniksa kalb olamini urganish, bilish, txlil etish goyatda kiyin, bu ruxiyat biln boglik xolatdir. Axlokli, odobli komil insonda odamiylikning eng yaxshi xislatlari: mexr-muxabbat, raxm-shafkat, adolatu diyonat, xayoyu iffat, vafoyu sadokat, ximmatu saxovat, imon-e’tikod kabilar mujassam buladi, ayni xolda shu xislatlarning aksi – beburd, axloksiz kimsalar fe’lida kurinadi.

Asrlar davomida axlok-odob mavzuida kanchadan-kancha kitoblar, xikmatnomalar, odobnomalar, pandnomalar va nasixatnomalar, ibratli xikmatu rivoyatlar yaratilgan. Xalk ogzaki ijodi xazinalarida axlok-odobga doir bebaxo fikr javoxirlari borki, ularning xammasini xisoblab xisobiga, ta’riflab ta’rifiga yetib bulmaydi.

Mukaddas Kur’oni Karimda va paygambarimiz Muxammad Alayxissalomning xadislarida insoniy axlok-odobning barcha kirralari uz ifodasini topgan. Mukaddas kalimalarning deyarli xammasida yaxshi amallarning xidoyatiyu yomon odatlarning zarari bayon etilib, ulardan kanday kilib saklanish lozimligi xakida yul-yuriklar kursatib kuyilgan.

Yosh nixolning bakuvvat daraxtga aylanishi parvarishga boglik bulganidek, odam bolasi komil inson bulib yetishishi uchun xam uni murgaklikdan axlok-odob ilmidan baxramand etib borish lozim.