Boshlang`ich talim pedagogikasi fakulteti 2-3-kurs talabalari uchun ona tili o`qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni

qanday? qanday? qanday?

katta kitob muqovali kitob qiziqarli kitob

Bu birikmalarda hokim so’z - kitob, tobe so’zlar katta, muqovali, qiziqarli. Bu so’zlar kitob so’zini izohlamoqda. Birikma tarkibidagi ma’nosi izohlanayotgan so’zga hokim so’z (kitob) deyiladi. Bosh so’zning ma’nosini izohlaydigan so’zga (katta, qiziqarli, muqovali) tobe so’z deyiladi. Darsda chiqarilgan xulosalarni mustahkamlash uchun quyidagi topshiriqlar bajartirildi (12 minut).

2-topshiriq

Chizmalardan foydalanib, so’z birikmalari tuzing.

? katta

bola targ’il ?

?

govmish

?

Birinchi chizmadagi so’roqlar o’rniga qanday so’z, ikkinchi chizmadagi so’roq o’rniga qanday so’z topib yozdingiz.

3-topshiriq

So’z birikmalarini ko’chiring. Hokim va tobe so’zning qaysi so’z turkumiga oidligini ustiga yozing.

ot ot

Namuna: aqlning kaliti

Valining ukasi, Vatanning tuprog’i, oltin soat.
4-topshiriq

Ikkala ustundagi yozuvlarni chog’ishtiring. Ularning farqlarini aytib berishga tayyorlaning.

stol yozuv stoli

ot chopqir ot

qo’g’irchoq chiroyli qo’ng’iroq

Ikkinchi topshiriqdagi birinchi chizmani bajarish orqali bolalar aqlli bola, odobli bola, kamtar bola birikmalarini tuzishdi va so’roqlar o’rniga tobe so’z yozilishini aniqlashdi, ikkinchi chizmani bajarish orqali katta sigir, targ’il sigir, govmish sigir birikmalarini tuzishdi va so’roq o’rniga hokim so’z yozilishini izohlashdi. Bu ish yuqorida chiqarilgan xulosalarni bir qadar aniqlashtirdi. Uchinchi topshiriq bolalarning so’z birikmasi bo’yicha bilimlarni kengaytirishga qaratilgan. Bolalar so’z birikmasining ot va otdan, sifat va otdan tuzilishini o’rgandilar. To’rtinchi topshiriq orqali so’z bilan so’z birikmasining farqlari ajratildi.

Daraxt so’zi ishtirokida otot tipidagi birikma, go’zal, serqatnov, bahavo so’zlari ishtirokida sifatot tipidagi birikmalar tuzish, tobe so’zga so’roq berishni chizmada ko’rsatish uy vazifasi qilib berildi (3 minut).