Boshlang`ich talim pedagogikasi fakulteti 2-3-kurs talabalari uchun ona tili o`qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni

Ikkinchi mashg’ulot (o’tganlarni takrorlash va malaka hosil qilish darsi) darslikdagi 50-mashq asosida tashkil etildi. Dars uy vazifasini tekshirishdan boshlandi (5minut).

1-o’quvchi: tol daraxti, jiydi daraxti, archa daraxti, terak daraxti.

2-o’quvchi: go’zal manzara, serqatnov ko’cha, bahavo joy.

O’quvchilar hokim va tobe so’zlarning qoidasini esladilar, tobe so’zga so’roq berishni chizma orqali ko’rsatdilar (5 minut).

O’qituvchi mavzuni mustahkamlash maqsadida o’quvchilar diqqatini 50-mashqqa tortadi.

O’quvchilar matnni o’qib, Qoratog’ etaklari, ohori to’kilmagan, arab alifbosida, Samarqandga bordim kabi birikmalar tuzishdi (5 minut).

Takrorlangan bilimlarni yanada konkretlashtirish uchun quyidagi topshiriq o’tkazildi (10 minut).
1-topshiriq

Quyidagi chizmalarga mos keladigan so’z birikmalari topib yozing (Chizma ko’chma doskaga chizilgan. Bir o’quvchi ishni doskada bajardi).

1.

2. -dan

3. -ning

4. –haqida

O’quvchilar chizmalar asosida kumush qoshiq, aqldan ortiq, otaning vasiyati, kitob haqida bahslashmoq kabi birikmalarni topishdi (8 minut).

So’z birikmasi va so’zning farqlarini takrorlash uchun quyidagi mustaqil ish o’tkazildi (5 minut).

2-topshiriq

Ko’chiring. So’z birikmasining tagiga bir chiziq, so’zlarning tagiga ikki chiziq chizing.

Vatan, baxtli bolalik, katta-katta, tez-tez, kamtarin inson, befoyda so’z.

Topshiriqni bajarish orqali so’z birikmasi bilan so’zning farqlari takrorlandi. So’z birikmasining ikki so’zdan tuzilganligi, birikmaning narsa va voqealarni to’liq ifodalashi eslatildi. Ba’zi o’quvchilar katta-katta, tez-tez so’zlarining tagini xato chizishdi. Ularning xatolari tuzatildi. Buning uchun befoyda (qanday?) so’z (nima?) so’z birikmasi va katta-katta (qanday?) so’zining so’roqlari taqqoslanadi. Darsning oxirida har bir o’quvchiga o’z “Tarjimai hol”ini yozib kelish vazifasi berildi.

Shunday qilib, har bir dars ma’lum maqsad asosida o’tkazildi; grammatik bilimlarni o’zlashtirishda ilmiylik, izchillik, vorislik prinsip (tamoyil)lariga qat’iy amal qilindi. Darslarda o’quvchilarning faolligi va mustaqilligini ta’minlaydigan usullar ko’proq qo’llanadi. Mashg’ulotlarning har birida 35 minutdan ortiqroq vaqt turli ijodiy topshiriqlarni bajarish, topshiriqlar bo’yicha mustaqil xulosa chiqarishga sarflandi. Bular bolalarning so’z birikmasi bo’yicha to’g’ri va atroflicha bilim olishlarini ta’minladi. Natijada bolalarda quyidagi intellektual malakalar shakllanadi:

- so’z birikmasini so’z va gapdan farqlay olish;

- so’z birikmasi, tarkibidagi hokim va tobe so’zni ajrata bilish;

- hokim va tobe so’zning o’zaro ma’no va grammatik jihatdan bog’lanishini tushunish;

- so’roqning hokim so’zdan tobe so’zga berilishini bilish.