Boshlang`ich talim pedagogikasi fakulteti 2-3-kurs talabalari uchun ona tili o`qitish metodikasi fanidan ma’ruzalar matni

III. Yangi mavzuni mustahkamlash. O’rganilgan materialni mustahkamlash o’quv materialini o’rganish, idrok etish jarayonining tabiiy davomi bo’lgandagina, o’zlashtirilgan material o’quvchilar xotirasida mustahkam o’rnashib qoladi. O’quv materialini o’rganish va mustahkamlash jarayonining parallel olib borish to’g’risida M.A.Danilov shunday deb yozgan edi: “Ilg’or o’qituvchilar oldingi darslardan tubdan farq qiladigan yangi dars qurilishini kashf etdilar. ...Endi bilimlarni o’rganish va mustahkamlash yaxlit, ajralmas jarayon hisoblanadi”. Buni “Ko’makchi haqida ma’lumot” mavzusi misolida ko’raylik.
O’qituvchi bolalar ishtirokida (Ukamga kitob oldim. Qo’lda ko’tardi) gaplarni tahlil qiladi. O’quvchilar diqqati ukamga, qo’lda so’zlari tarkibidagi kelishik qo’shimchalariga tortiladi. Bu qo’shimchalar uchun, bilan ko’makchilari bilan almashtirilib, gaplar qayta tuziladi: Ukam uchun kitob oldim. Qo’l bilan ko’tardi. Shundan keyin mavzuning maqsadi bolalarga etkaziladi.
O’rganilgan o’quv materiali o’quv predmetining tarkibiy qismi bo’lib, u o’quvchilarni kelgusi mavzularni o’zlashtirishga tayyorlaydi. Odatda, o’quvchilarda puxta bilim va malaka hosil qilingan darsni samarali o’tkazilgan dars deb ataydilar. Samarador darsning asosiy xususiyati o’quvchi tafakkurini o’stirish uchun qilingan ishlarda, bolalarni ijodiy ishlashga o’rgatishda, nazariy va amaliy topshiriqlarni o’quvchilarning mustaqil muhokama qila olishida ko’rinadiki, bular dars bosqichlariga, ularning mantiqiy izchilligiga, darsning didaktik va psixologik jihatdan to’g’ri tashkil qilinganligiga bog’liq.
Darsda o’rganilgan bilimlarning puxtaligi - o’rganish va mustahkamlashning ketma-ketligiga bog’liq. Material o’rganilgan zahotiyoq mustahkamlansa, o’quvchilar uni uzoq muddat esda tutadi. Ba’zi olimlar: “... mustahkamlash darsning doimiy bosqichi emas...”— deb hisoblaydilar. Bu xatodir. O’rganilgan materialni mustahkamlash o’rganish bosqichining qonuniy davomidir. Mustahkamlash jarayonida o’rganilgan bilimlarning amaliy qo’llanishi o’zlashtiriladi, bilimlar nutq amaliyotiga olib kiriladi. O’rganilgan bilimlar mazmuniga mos misollar topish, ularni tahlil qilish, yozma ishlarni bajarish, darslikdagi qoidalarni o’qish, mashqlarni echish orqali mustahkamlanadi.