Boshlang`ich ta’lim fakulteti 2-kurs sirtqi bo`lim talabalari uchun Lisoniy tahlil asoslari fanidan yakuniy nazorat savollari

Katta sement ko'prik ustidan mashinalar tinimsiz o'tib turibdi.
+ 5 ta
- 4 ta
- 3 ta
- 6 ta

# Hokirn so'z sifat bilan ifodalangan so'z birikmalari qatorini toping.

+ hammadan katta, hayot uchun zarur, yurishga qulay
- tiniq suv, qorday oq, ipakday mayin
- tosh yo'l, bepoyon paxtazor, juda yaxshi
- G'ofirning xursandligi, o'zbekcha nutq, do⁽st ishonchi

# Hokim so'z olmosh bilan ifodalangan so'z birikmalari qatorini toping.

+ gullarning barchasi, qizlarning har biri, bolalarning o'zi
- bu hayot, qanday go'zal, mening o'zim
- har bir vazifa, o'z uying, kimning kitobi
- hammadan go'zal, g'oyat qiziqarli, o'z ukang

# Qaysi gapda moslashuv va boshqaruv aloqasi mavjud?

+ Umidsizlik uyin buzsang, umidingga yetarsan.
- O'zingni er bilsang, o'zgani sher bil.
- Biz rostgo'ylik va halollikni hamisha ulug'laymiz.
- Yillar mana shu xilda osoyishta o'tar edi.

# Qaysi gapda so'zlarning teng bog'lanishi mavjud?

+ Vatan mung'aygan tandirli, pastakkina tomli kulbangdan boshlanadi.
- Ularga choyni achchiq-achchiq damlanglar.
- Birga-birga o'ynab o'sgan mehribonlarga salom!
- Kecha kechqurun Salim biznikiga keldi.

# Derazaning ochiq tabaqasidan kirayotgan shamol darpardani xomushgina silkitardi. Ushbu gapda nechta fe'lli birikma mavjud?

+ 3 ta
- 4 ta
- 2 ta
- 5 ta

# Qaysi gapda fe'1+fe'l shaklidagi bitishuvli so'z birikmasi berilmagan?

+ Uning sho'xligi, o'yinqaroqligi bilinib turibdi.
- Eshilib, to'lg'onib ingranadi kuy.
- Uning kulgusi ham o'ziga o'xshash shiringina edi, qonib, yoyilib kuldi.
- Xudoyqul baland yig'i ovozidan cho'chib uyg'ondi.

# Qaysi qatorda bitishuvli so'z birikmasi berilmagan?

+ o'qimay qo'ydi
- indamay o'tirdi
- sog'inib keldi
- ikkilanmay javob berdi

# Berilgan birikmalarning qaysilarida sifat boshqaruvchi vazifasida kelgan?

+ qalampirdan achchiq, men uchun aziz
- kamalakdek egik, onadek aziz
- asalday shirin, nonday aziz
- barchasida sifat boshqaruvchi vazifasida kelgan

# Qaysi gap tarkibida ot + sifat tarzidagi boshqaruvli birikma mavjud?

+ Mehmon otangdan ulug'ligini unutma.
- Inson tarixni yaratuvchi eng oliy xilqatdir.
- Alifdek tik qomati asir qildi.
- Berilgan barcha gaplarda.

# 1) yaxshi o'qish 2) yomon taassurot 3) ko'p charchash 4) ozgina bola 5) yoqutdek olma 6) marvariddek tovlanish Berilgan birikmalarning qaysilari sifatlovchi aniqlovchili birikma sanaladi?

+ 2, 4, 5
- 1, 2, 5, 6
- 1, 2, 4, 5
- berilganlarning barchasi sifatlovchi aniqlovchili birikma sanaladi

# 1. gul tergani kelganmiz 2. o'qish uchun kelganmiz 3. dam olishga kelganmiz

4. ataylab kelganmiz Berilgan sintaktik birliklarning qaysi birida tobe so'z maqsad ma'nosini ifodalaydi?
+ barchasida maqsad ma'nosi ifodalangan.
- 1,4
- 1, 3, 4
- 2, 3

# So'z birikmasida tobe bo'lakni hokim bo`lakka bog'lovchi vositalaming qo'shilish o'rni qaysi qatorda to'g'ri ko'rsatilgan?

+ kelishik, ko'makcbi va ohang tobe qismga, egalik qo'shimchasi esa hokim qismga qo'shiladi
- kelishik tobe qismga, egalik qo'shimchasi hokim qismga qo'shiladi, ko'makchi va ohang hech qaysi qismga qo^{shilmaydi
- kelishik hokim qismga, egalik qo'shimchasi tobe qismga qo'shiladi, ko'makchi va ohang hech qaysi qismga qo'shihnaydi
- kelishik, ko'makchi va ohang hokim qismga, egalik qo'shimchasi esa tobe qismga qo'shiladi

# So'z birikmasida hokim bo`lak belgi bildiruvchi so'zlar bilan ifodalanib, qiyoslashga asos vazifasini bajarsa, qiyoslanuvchi so'z qaysi kelishik shakli orqali bog`lanadi?

+ chiqish kelishigi
- qaratqich, tushum, jo'nalish, chiqish, o'rin-payt kelishigi
- qaratqich kelishigi
- tushum va jo'nalish kelishigi

# Biri ikkinchisiga tobe bo`lgan bolaklar o'zaro grammatik shakllar yordamisiz bog'lansa, qanday aloqa sanaladi?

+ bitishuvli aloqa
- boshqaruvli aloqa
- moslashuvli aloqa
- teng aloqa
# So'z birikmasida egalik qo'shimchasi hokim bo`lak oxiriga qo'shilsa, tobe bo`lak qanday shaklda bo`ladi?
+ tobe bo`lak qaratqich kelishigida bo'ladi
- tobe bo'lakdan so'ng ko'makchi keladi
- tobe bo'lakdan so'ng tushum, jo'nalish, o'rin-payt, chiqish kelishigi qo'shimchalaridan biri kelishi mumkin
- tobe bo'lak ko'makchi yoki kelishik qo'shimchalarini olgan shaklda bo'ladi
# Qaysi hukm noto'g'ri?
+ So'z – tushuncha, so'z birikmasi esa fikr ifodalaydi.
- So'z birikmalari ham so'zlar kabi narsa, belgi, harakat haqidagi tushunchani ifodalashga xizmat qiladi.
- So'z – leksik hodisa, so'z birikmasi grammatik hodisadir.
- Lug'atlarda so'zning ma'nosini ochib berishda so'z birikmalaridan foydalaniladi.

# Qaysi gapda teng bogianishli birliklar qo'llanmagan?

+ barcha gaplarda qo`llangan
- Hasad va baxillik nafratdan ham murosasizroqdir.
- Ayol - go'zallik, nafosat va muhabbat timsoli.
- Sohibqiron ayol qadiga, go'zalligiga ichki bir muhabbat bilan qaragan.

# Qaysi qatorda bitishuvli so'z birikmasi keltirilgan?

+ birdan yangramoq
- kitob muqovasi
- kino ko'rmoq
- mehnat qilmoq

# Qaysi gapda sodda ot kesim qo'llangan?

+ Oltita bolani bag'riga olgan Mahkam taqachi - shu.
- Bu hovlining teng yarmi mevazor edi.
- Mo'iabar eshikni sekin yopib chiqib ketdi.
- Qo'shni xona doimo ozoda bo'ladi.

# Qaysi qatorda nomustaqil kesim shakli qo'llangan?

+ Agar shu ko'rganlarini hikoya qilib bersa, ular ishonmaydilar
- Bugun bir osh qilsak.
- Bu inshoga reja tuzasan.
- Barcha javoblarda nomustaqil kesim shakli qo'llangan

# Uyushiq kesimli gapni toping.

+ Uning so'ziari sodda, samimiy, lekin aniq va ravshan edi.
- Odamga andisha kerak, lekin undan ham ilgariroq insof kerak.
- Tomog'im qurib borar, suv ichgim kelar, lekin ko'nglim aynardi.
- Oygui biian qui Tarlon bo'ldilar yo'lga ravon.

# Qaysi gapda uyushiq aniqlovchi qo'llangan?

+ Quyosh yorug'ida ko'k, sariq, qizg'ish qum zarrachalari yaltirardi.
- Ba'zilari qayroqtoshday uzunchoq va silliq edi.
- Ko'lning atrof o'siq tollar, qalin qamishlar bilan o'ralgan.
- Hulkar kulib, quvnab o'yinga tushdi.

# Qizim, umring uzoq bo'lsin", – dedi yo'lovchi. Qaysi qatorda mazkur ko'chirma gapli qo'shma gap o'zlashtirma gapga to'g'ri aylantiriigan?

+ Yo'lovchi qizga umri uzoq bo'lishini tiladi.
- Yo'lovchi: "Umring uzoq bo'lsin, qizim", – dedi.
- Yo'lovchi qizga umri uzoq bo'lishini aytdi.
- Yo'lovchi qizga umrining uzoq ekanini uqtirdi.

# Ko'chirma gapli qo'shma gaplar o'zlashtirma gapga aylantirilganda ko'chirma gap tarkibidagi undov so'zlar qanday bo'lakka aylanadi?

+ undov so'zlar tushirib qoldiriladi
- chiqish kelishigidagi to'ldiruvchiga
- o'zlashtirma gapning egasiga
- tushum kelishigidagi to'ldiruvchiga

# Darak gap shaklidagi ko'chirma gaplar o'zlashtirma gapga aylantirilganda darak gap egasi qanday shaklda bo'ladi?

+ qaratqich aniqlovchiga aylantiriladi
- o'zlashtirma gap egasi bo'lib gap boshida keladi
- sifatdosh yoki harakat nomi bilan ifodalangan to'ldiruvchiga aylantiriladi.
- ega tushirib qoldiriladi

# Ega + aniqlovchi + aniqlovchi + to`ldiruvchi + hol + kesim qolipidagi gapni aniqlang.

+ Zebi onasining beradigan javobini ilgaridan bilardi.
- Dadash mehribon odamlarning suhbatlashishidan zavqlanar edi.
- Bog'bon ko'm-ko'k ajriq ustida o'tirib hordiq chiqardi.
- A'zam tizzasidagi mahsini hafsala bilan pishiq tikadi

# Majlis ishtirokchilaridan biri – ularning soni uncha ko'p emas edi – ko'zoynakli kishi qo'l ko'tarib so'z so'radi. Berilgan gap qaysi javobda to'g'ri izohlangan?

+ tarkibida ajratilgan bo'lak va murakkab kiritma bo'lgan sodda gap
- tarkibida murakkab kiritma bo'lgan sodda gap
- tarkibida ajratilgan va uyushiq bo'lak mavjud bo'lgan sodda gap
- aralash murakkab qo'shma gap

# Istadim sayr aylamoqni men g'azal bo'stonida gapida qaysi bo'laklar o'z o'rniga nisbatan oldinga o'tib qolgan?

+ kesim, to'ldiruvchi
- ega, kesim
- ega, to'ldiruvchi, hol
- barcha bo'laklarning o'rni o'zgargan

# Qaysi gapda vositasiz to'ldiruvchini qaratqich aniqlovchi o'rnida qo'llash orqali uslubiy xatoga yo'l qo'yilgan?

+ Ammo siyosiy ishlarni to'qson foizini kengashga qo'yib, bir ulushini qilichga qoldirishga o'rgangan Temurbek boshqacha o'ylardi.
- Yurtning daxlsizligini ta'minlaydigan bu qonunlar mamlakat hukmdorining o'ng qo'lidir.
- Berilgan gaplarda vositasiz to'ldiruvchi va qaratqich aniqlovchi o'z o'rnida to'g'ri ishlatilgan.
- Amir bizning holimizdan shunchalar bexabar ekanki, ko'rib hayrat barmog'ini tishladim.

# Biz, vatan yoshlari, elimiz va yurtimiz uchun xizmat qilamiz.

Berilgan gapda qaysi bo'laklar uyushib kelgan?
+ faqat to'ldiruvchi
- ega va to'ldiruvchi
- faqat ega
- to'ldiruvchi va aniqlovchi
# Berilgan gaplarning qaysi biri istak gapga mansub emas? 1. Qani endi, dunyodagi barcha bolalar baxtli bo'lsa. 2. Hammamiz o'quv yilini muvaffaqiyatli yakunlaylik. 3. Millatning dardiga darmon bo'linglar. 4. Xorijiy tillarni o'rganib, chet ellarga o'qishga borsam.
+ 2,3
- 2
- 3
- Berilgan barcha gaplar istak gap.

# Qaysi qatordagi gap ikki grammatik asosga ega?

+ Kampirning ko'zlari allanecbuk olayib ketdi, yuzining suyakka yopishgan chandir terisi oqardi.
- Bu shaharda tanish-bilish yo'qligi Mirzayevga sbu bugun bilindi.
- Men sinfga kirgach, deraza oldida turgan Shahnozani ko'rdim.
- Ahillik bor yerda temir ham suvga cho'kmaydi.

# Baxtim shuki, seni uchratdim. Ushbu gapda gap bo'laklari to'g'ri ko'rsatilgan javobni belgilang.

+ ega, kesim, to'ldiruvchi, kesim
- ega, kesim, ega, kesim
- ega, kesim, kesim
- to'ldiruvchi, kesim, to'ldiruvchi, kesim

# Qaysi gapda ibora ega vazifasida kelgan?

+ Aravani quruq olib qochish evi bilan-da, avval burningni artsang-chi.
- Kovushini to'g'rilab qo'yish kerak:qurihshni ham, kollektivni ham sariq chaqaga sotadi.
- Barcha gaplarda ibora kesim vazifasida kelgan.
- Yo'qlab kehbsan, boshim osmonga yetdi, jonimga oro kirdi.

# Qaysi gapda qaratqich aniqlovchi uyushib kelgan?

+ Saida kecha uning to'qimi teskari bo'lib yurgani va hozir qildan qiyiq topayotganining sababini fahmladi.
- Yaxshi xislati bor: oppoq soqoli bilan farzandlarini ham, nevaralarini ham, qo'shni o'g'il- qizlarni ham-xullas, barchani sizlab gapirar edi.
- Taram-taram olmalarni, asl nashvatilarni, po'sti yupqa shaftolilarni, quymoqqa o'xshash anjirlarni aytmaysizmi?
- Barcha gaplarda vositasiz to'ldiruvchilar uyushib kelgan.

# Ko'chirma gapli qo'shma gaplardagi muallif gapi...

+ so'zlovchining gapi
- birovning aynan keltirilgan yoki o'zganing hech o'zgarishsiz nutqqa olib kirilgan gapi
- tinglovchining gapi
- mazmuni saqlanib, shakli o'zgartirilgan gap

# Kuz quruq keldi, hosil butun yig'ildi, yerlar shudgor qilindi. Berilgan gap murakkab qo'shma gapning qaysi turiga mansub?

+ qismlari uyushgan murakkab qo'shma gap
- bir necha ergash gapli murakkab qo'shma gap
- aralash murakkab qo'shma gap
- bir necha bosh gapli murakkab qo'shma gap

# Bir necha ergash gapli murakkab qo'shma gap berilgan qatorni toping.
+ Kimning bilagida kuchi bo'lsa, kim ishning havosini olsa, kim qilayotgan ishidan bir nima chiqishiga ishonsa, o'sha zarbdor bo'ladi.
- Tovus o'zining chiroyh patlarini ehtiyot qiladi, vijdonH odam esa o'zining sharaf-u shonini saqlaydi va o'ziga hech qachon gard yuqtirmaydi.
- Donolarning o'giti shundaki, so'zning lazzati gapirishda emas, balki eshitishdadir.
- Har kimning zari bo'lmasa-da, ammo hunari bo'lsa, dunyoda hech bir xavf-u xatar bo'lmaydi, shuning uchun kishi hunar ziynati bilan bezanmog'i lozim.

# Agar siringni saqlasang, u sening asiringdir, agar oshkor bo'lsa, sen siringning asiri bo'lib qolasan. Ushbu gap murakkab qo'shma gapning qaysi turi hisoblanadi?

+ aralash murakkab qo'shma gap
- bir necha ergash gapli murakkab qo'shma gap
- bir necha bosh gapli murakkab qo'shma gap
- berilgan gap murakkab qo'shma gap hisoblanmaydi

# Mehnat hayot chirog'iga yog' quyadi, tafakkur esa uni yoritadi. Berilgan gap qo’shma gapning qaysi turiga kiradi?

+ bog’langan qo’shma gap
- to’ldiruvchi ergash gapli qo’shma gap
- ega ergash gapli qo’shma gap
- hol ergash gapli qo’shma gap

# Shunaqa o’rtoq Nizomiddinov dedi Bo’taboy bu dushmanning ishi Berilgan ko‘chirma gapli qo‘shma gapda qo‘yilishi lozim bo‘lgan tinish belgilarining ketma-ketligi to‘g‘ri berilgan javobni aniqlang.

+ qo‘shtirnoq, vergul, vergul, tire, vergul, tire, qo’shtirnoq, nuqta
- qo'shtirnoq, vergul, tire, nuqta, vergul, vergul, nuqta, qo'shtirnoq
- qo‘shtirnoq, tire, nuqta, vergul, vergul, vergul, qo'shtirnoq, nuqta
- qo'shtirnoq, vergul, vergul, tire, vergul, tire, nuqta, qo’shtinoq

# Omonlik tilasang agar sen o‘zing,

Tilingdan chiqarma, yaroqsiz so‘zing. (Yusuf Xos Hojib) Ergash gap egasini aniqlang.
+ sen o ‘zing
- sen
- o‘zing
- omonlik

# Bizning qarorimiz shu // majlisda hammamiz so'zga chiqamiz.

Ushbu qo'shma gap qismlari orasiga qaysi tinish belgisini qo'yish kerak?
+ ikki nuqta
- vergul
- tire
- nuqtali vergul
# Ko`zidan shashqator yoshlar quyildi. Gapda nomustaqil bo`laklar miqdorini aniqlang.
+ nomustaqil bo`lak qo`llanmagan
- 1 ta
- 2 ta
- 3 ta