Boshlang‘ich sinflarda jarangli va jarangsiz undoshlarni o‘rgatish mamirova Farangiz, Yo’ldoshev Farhod

---

BOSHLANG‘ICH SINFLARDA JARANGLI VA JARANGSIZ 
UNDOSHLARNI O‘RGATISH 
Mamirova Farangiz, Yo’ldoshev Farhod 
JDPI Boshlang‘ich ta’lim fakulteti talabasi 
Annotatsiya.
Ushbu maqolada boshlang‘ich sinflarda ona tili darslarida jarangli va 
jarangsiz undoshlarni o‘rgatish xususida fikr yuritiladi. Boshlang‘ich ta‘limda bolada to‘g‘ri 
yozish ko‘nikmalarini shakllanishiga yordam beradi. Ona tili mashg‘ulotlaridao‘quvchilar
jarangli va jarangsiz undoshlar bilan tanishadi. Ularning to‘g‘ri yozish ko‘nikmalarini 
shakllantirish, o‘quvchilarning imloviy savodxonligini oshirish ko‘nikmalarini kengaytirish 
muhim masala hisoblanadi. 
Kalit so‘zlar. 
jarangli va jarangsiz undoshlar, imloviy savodxonlik, fonema, shovqinlilar, 
sonorlar. 
Аннотатция.
В этой статье обсуждается преподавание звонких и глухих согласных 
на уроках родного языка в начальных классах. Помогает ребенку развить правильные 
навыки письма в начальной школе. На уроках родного языка учащихся знакомятс 
звонкими и глухими согласными, и формирование у них правильных навыков письма 
является важным вопросом. Повышение орфографической грамотности учащихся, 
расширение их навыков. 
Ключевые слова.
Звонкие и глухие согласные, орфография, фонема, шумный, 
звонкий. 
Annotation.
This article discusses the teaching of voiced and voiceless consonants in 
native languageе lessons in elementary grades. Helps your child develop correct writing skills in 
elementary school. In native language lessons, students are introduced to voiced and voiceless 
consonants, and the formation of their correct writing skills is an important issue. Improving the 
spelling literacy of students, expanding their skills. 
Key words.
Voiced and unvoiced consonants, spelling phoneme, noisy, sonorous. 
Aziz farzandlarim o‘z tajribamdan kelib chiqib sizlarga aytadigan maslahatim 
shu: ilmni qadrlang, ilmga intiling! Bir soniya vaqtingiz ham bekor o‘tmasin! 
Yoshlik- umrning eng bebaho davri. Ilm o‘tda yonmaydigan, suvda 
cho‘kmaydigan, hech kimdan tortib ololmaydigan boylik ekanini aslo unutmang! 
Sizlar mustaqillik farzandlarisiz. Ota bobolaringiz ko‘rgan to‘siq va 
qiyinchiliklarni ko‘rmay, ozod Vatanda erkin nafas olib, voyaga yetyapsizlar. 

---

Yuksak maqsadlar yo‘lida siz-yoshlar hal qiluvchi kuch bo‘lishingiz kerak.Men 
sizlarning shunday ulkan ma’sulyatni, tom ma’nodagi tarixiy vazifani sharaf bilan 
ado etishingizga qat’iy ishonaman [1]. 
Darhaqiqat ilm bir chirog‘ kabi yo‘limizni yoritadi, o‘quvchilar maktabga 
bilim olish uchun kelishadi. Jajji farzandlarimiz hayot ostonasiga qadam 
qo‘yarkan, ilk bilimlarini bog‘chadan, maktabdan olishni boshlaydilar. O‘quvchilar 
ilk maktabga qadam qo‘yganlarida, jajji qo‘llari bilan yozishni boshlaganlarida 
ulardagi bilimni olgandagi ko‘zlaridagi quvonchi, zavqlanishini ko‘rishimiz. 
Yurtboshimiz yoshlarga shunday imkoniyatlar yaratib bergan ekan, biz bulardan 
to‘g‘ri oqilona foydalanishimiz kerak. Mashg‘ulotlar jarayonida tovush, harf, 
jarangli va jarangsiz undoshlar, bo‘g‘in, nutq, gap va boshqa juda ko‘plab bilimlar 
bilan tanishish orqali imloviy savodxonligi, og‘zaki nutqi, fikrash qobilyati 
shakillanadi. Yosh avlodlarimiz boshlang‘ich ta‘limda bilimlarini mustahkam 
egallasa, ertangi kungi poydevor bo‘lishi shubhasiz. Bugungi rivojlanayotgan 
dunyo insoniyat oldiga yangi, yangi imkoniyatlar ochmoqda, o‘quvchilarning 
imloviy savodxonligini oshirish uchun jarangli va jarangsiz undoshlarni ajratishni 
to‘g‘ri o‘rgansa, ya‘ni eshitilishi va yozilishi farq qilishini o‘rganish foydalidir. 
Ta‘limga juda katta e‘tibor berayotganini Prezident maktablarining ochilgani orqali 
ko‘rishimiz mumkin. Bu maktablarga imtihonlar orqali olinishi, jamiyatda 
yoshlarni har tomonlama yetuk, barkamol qilib tarbiyalash, bu orqali sog‘lom 
fikrlaydigan, dunyo hamjamiyatidagi na‘muna bo‘la oladigan yoshlar bilan 
tenglasha oladigan kadrlar qilib voyaga yetkazish maqsad qilib olinganiga guvoh 
bo‘lishimiz mumkin. Muhtaram Birinchi Prezidentimiz ta‘kidlaganlaridek: 
“Bugungi kunda oldimizga qo‘ygan buyuk maqsadlarimiz, jamiyatimizning 
yangilanishi, hayotimizning taraqqiyoti va istiqboli uchun amalga oshirilayotgan 
islohotlarimiz, rejalarimizning samarasi, taqdiri bularning barchasi, avvalambor, 
zamon talablariga javob beradigan yuqori malakali, ongli mutaxasisslar tayyorlash 
muammosi bilan chambarchas bog‘liqligini barchamiz anglab yetmoqdamiz”[2].