Boshlang`ich sinfda axborot texnologiyalari

Slaydlarni kompanovkalash
Barcha slaydlar yaratilib, bezatilganidan keyin ularni komponovkalash zarur bo’ladi. Komponovka ikki bosqichda o’tkaziladi:
1. Slaydlarning joylashish ketma-ketligini Sortirovshik slaydov (Vid-Sortirovshik slaydov) rejimida tekshiriladi (25-rasm).

25-rasm. Slaydlarni Sortirovshik slaydov rejimida tasvirlashga doir misol.

2. Pedagogik stsenariyga asosan bir slayddan boshqalariga o’tish uchun Slaydы rejimida boshqaruvchi tugmalarni va gipermurojaatlarni o’rnating (Vid-Slaydы (Obыchnыy).

Birinchi bosqichda zarurat bo’lganda mavjud slaydlar ketma-ketligini o’zgartirish mumkin. Buning uchun ko’chiriladigan slaydni sichqonchaning chap klavishi bilan ajratiladi va uni bosilgan holatda ushlab turib, slaydning yangi o’rnashish joyini kursor bilan ko’rsatiladi. SHundan so’ng klavishni qo’yib yuboriladi va slayd kerakli joyga o’rnashadi.
Boshqaruvchi tugmalarni tugmalarni va gipermurojaatlrani o’rnatish dasturning bajarilishida talab qilinayotgan slaydga o’tish jarayonini tashkil qilish imkonini beradi.
Tugma tipini tanlash Pokaz slaydov – Upravlyayushie knopki menyusi yordamida amalga oshiriladi yoki Risovanie panelida Avtofigurы – Upravlyayushie knopki tanlanadi. Taklif qili­nayotgan ro’yxatdan tanlangan tugmaning holatini sichqoncha kur­sori bilan ko’rsatib, uni slaydga o’rnatish lozim. Boshqaruvchi tugmalar  (orqaga) va  (oldinga)dan foydalanil­anda variant­lar ro’yxati Pereyti po giperssilke da Predidushiy slayd yoki Sleduyushiy slayd ni (mos ravishda) tanlash mumkin (26-rasm).

26-rasm. Slaydda boshqaruvchi tugma Dalee ni o’rnatishga doir misol.

O’zini o’zi nazoratlashni tashkil etish uchun matn yoki bo’yicha sozlanadigan tugma yoki gipermurojaat talab qilinadi. Sozlanadigan tugmaning o’lchami javob variantining manti bilan ustma-ust tushishi kerak.

Ochilgan muloqot oynasi Naystroyka deystviya dab oshqaruvchi tugmaning ishlashini o’rnatish uchun Pereyti po giperssilke ni tanlash, mumkin bo’lgan o’tishlar ro’yxatidan Slayd variantini va slaydning nomini o’tishni bajarish bo’lgan joyni kursor bilan belgilash kerak. Slayddagi matn bilan ustma-ust tushadigan sozlanuvchi tugma matnni yopib qo’ymasligi uchun uning orqasida joylashishi kerak.
Tugmani kerakli tarzda o’rnatish uchun Risovanie paneli va Deystvie – Poryadok – Na zadniy plan tugmasidan foydalaniladi. Boshqaruvchi tugmaning rangini tanlash, tugma ramkasini (hoshiyasini) o’rnatish yoki olib tashlash mumkin (Risovanie panellar TSvet zalivki, TSvet liniy tugmalari (27-rasm).

27-rasm. Slaydda boshqaruvchi sozlanadigan tugmani o’rnatishga doir misol.
Slaydlar orasidagi gipermurojaatlar yordamida o’tishni tashkil etish uchun slaydning dastlab kerakli fragmentini (matn, rasmni) ajratish va gorizontal menyu Vstavka – Giperssilka dan yoki kontekstli menyu Gipessilkani chaqirish kerak (sichqonchaning o’ng klavishi). Ochilgan Dovablenie giperssilki muloqot oynasida Sozdatь s mestom v dokumente variantini belgilash va tashkil qilingan slaydlar ro’yxatidan kerakli slaydni tanlash kerak (28-rasm).

28-rasm. Rasmga gipermurojaatni o’rnatishga doir misol.

Boshqaruvchi tugmalarni va gipermurojaatlarning ishlashini sozlash dasturda menyuni tashkil etish imkonini beradi. Menyunging har bir punkti matn ortida joylashtirilgan sozlanayotgan tugma bilan ustma-ust tushadi yoki matn gipermurojaatlar uchun ajratiladi. Menyuning har bir punktiga mos slaydlar guruh qilib komponovkalanadi. Menyuning sozlanadigan tugmasining ishi bo’yicha guruhning birinchi slaydiga o’tish amalga oshadi. Guruhdagi oxirgi slayd o’z strukturasida ekranga yana menyu ro’yxatini chaqiruvchi boshqaruvchi tugmaga ega bo’lishi lozim.

Faqat gipermurojaatlar yoki boshqaruvchi tugmalar bo’yicha o’tish mo’ljallanadigan slaydlarda chertish bo’yicha yoki avtomatik o’tishlarni olib tashlash kerak (Pokaz slaydov – Smena slaydov gorizontal menyusi).

29-rasm. Dasturda menyuni gipermurojaatlar yoki boshqaruvchi tugmalar yordamida o’rnatishga doir misol.