Бошланғич таълимда интеграциявий – инновацион ёндашувлар

диагностика ва диагностикадан ўтказиш
мазмуни ва вазифаларида батафсил тўхталиб 
ўтишни зарур деб ҳисобладик. 
Диагностикани билишнинг алоҳида кўриниши сифатида тушуниш қабул қилинган (грек 
тилидан таржимасида - diagnosis - таниш)
9
. 
Педагогик диагностика кўпфункционал. Унинг таҳлилий функцияси ўқув-тарбия 
жараёнида сабаб-оқибатли алоқаларни аниқлашга йўналтирилган. 
Бевосита-диагностик 
функция 
ўқувчининг 
саводлилиги, 
тарбиялилиги 
ва 
ривожланганлигини ва ўқитувчининг касбий компетентлиги даражасини ўрганишни кўзда 
тутади. 
Баҳолаш
функцияси маъмурият, алоҳида ўқитувчи ва алоҳида ўқувчи фаолиятига 
сифатли ва миқдорий баҳо беради. 
Коррекцион 
функция ўқув-тарбия жараёнининг дидактик 
коррекцияни таъминлайди ва ўқитувчининг шахсий фаоллигини ўз-ўзини ривожлантириш 
томонга йўналтиради.
Йўналтирувчи
функциянинг мақсади педагогик жамоани бутун 
жамоанинг ва алоҳида ўқитувчиларнинг ҳаётида мавжуд бўлган дидактик муаммоларни 
ечишга мувофиқлаштириш ҳисобланади. Педагогик диагностиканинг натижалари 
тўғрисидаги доимий хабардорликни ахборот функцияси таъминлайди. 
Бунда 
диагностика 
ва 
диагностикадан ўтказиш 
тушунчалари мазмунига биз қандай 
маъно киритишимизни аниқлаштиришни истаймиз. 
Агар диагностиканинг содда кўринишда “ташхис белгилаш”
10
сифатида қаралса, унда 
диагностикадан ўтказиш жараённинг ўзи ёки аниқроқ, мазкур ташхисни белгилаш 
методларининг мажмуи ҳисобланади. Шунинг учун педагогик фаолиятни ўрганишда унинг 
хусусиятларига кўра диагностикадан ўказиш атамасидан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. 
Педагогик диагностикадан ўтказиш 
остида биз педагогик тизимнинг (шунингдек, унинг 
алоҳида ташкил этувчиларини) тадқиқ этишни тушунамиз ва улардан фойдаланишнинг 
самарадорлиги муайян ташкилий-педагогик шароитлар билан боғлиқ). 
9
Краткий психологический словарь /Ред.-сост. Л.А. Карпенко; Под общ. ред. А.В. Петровского, М.Г. 
Ярошевского. — Ростов-на-Дону, 1998 - с 286 
10
Ожегов СИ.. Словарь русского ячыка /Под ред. Н.Ю. Шведовой. - М., 1990.-с.167. 

---

66 
Педагогик диагностикадан ўтказишнинг яхлитлиги
11
унинг кўпфункционаллигидан 
иборат бўлиб, у ўқитувчи педагогик фаолиятининг нафақат диагностик жиҳатини, балки 
аниқланган сабаб-оқибатли алоқалар асосида ҳар бир ўқитувчининг педагогик 
қийинчиликларини ҳал этишнинг оптимал йўллари ва воситаларини топишга, ўқитувчининг 
педагогик маҳоратининг ривожланиш истиқболини белгилаш имконини беришни, унинг 
динамикасини кузатиш ҳамда бунинг учун танланган иш шаклларининг самарадорлигини 
баҳолашга имкон берувчи конструктив-прогностик жиҳатини ҳам таъминлайди. 
Е.И. Рогов таъкидлашича, мактабларда кўпгина вақтдан буён педагогик фаолиятнинг 
батафсил 
ишлаб 
чиқилган 
профессиограммаларига 
асосланган 
ўқитувчиларни 
диагностикадан ўтказишдан фойдаланилади (К.К.Платонов, В.А.Сластёнин), аммо олимнинг 
фикрига кўра (биз ҳам унинг нуқтаи назарини қабул қилимиз), улар вақт талабларига мос 
равишда педагогнинг шахсий ўзгаришларининг динамикасини акс эттирмайди. 
Педагогик фаолиятни ўрганишнинг мантиқи, педагогик диагностиканинг турли 
методларини бирлаштириш зарурати Н.В.Кузьмина ишларида кенг ёритилган. Бундай 
сўровнома, кузатиш, баҳолаш (рейтинг - 
Н.К.), 
ўз-ўзини баҳолаш методи, жуфтликда 
таққослаш, социометрия ва эксперимент каби тадқиқот методларини кўриб чиқиб, у айнан 
“ўз-ўзини англашнинг ифодасидан бири сифатида ўз-ўзини баҳолаш шахс, унинг хулқи, 
характери, фаолияти суръатларининг барча ифодаланишларига таъсир кўрсатади” деб 
таъкидлайди.