Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

лум суръат билан айтилади. Нутқ айтилиш жараёнида
суръат ошиб ёки пасайиб туради. Бу ифодали сўэлашга
хос хусусият бўлиб, тингловчи хулқига таъсир этишни,
нутқнинг яхши етиб борншини 
таъминлайди. Суръат
ифодали нутқнинг ажралмас бўлагидир. Суръатсиз, бир
маромда айтилган нутқ ланж, сўлғин, таъсирсиз бўла-
ди. Сўзлаганда баъэи ўринларда суръатни ошириб юбо-
риш шошиш ёки ҳовлиқиш эмас, балки 
нутққа оҳанг
жилосини бериш, жонлантириш, тингловчилар диққати-
ни жалб этишдир.
Суръат тўхтам билан бевосита боғлангандир. Улар
биргаликда нутқнинг умумий оқимини, руҳини белгилай-
ди, яхлитлантиради.
... Барча япроқлари
Бирдай кўкарган,
Новдаларн жонли,
Бу ноёб баҳор,
Қарашлари нурга тўлган
Бу улуғ водий кўм-кўк!
Эй, Фарғона!
Эй, Бахтлар водийсида
Пахтакор—деҳқон,
Эй, ўлкамиз
Томиридан
Жўшган
Тоза қон.
Салом сенга!
Эй, Қайнардан
чиққан
Қаҳрамон!
Тўхтам овознинг вақтинча тўхташи (тўхтаб қолиши,
дам олиш, оралиқ) бўлнб, бу даврда 
нутқ аъзолари
артикуляциядан тўхтайдп ва нутқ оқимн узилади. Тўх-
там даврида нафас олинади 
ва нутқнинг навбатдаги
қисмини талаффуэ этншга ҳозирлик кўрилади. Тўхтам-
дан турли мақсадларда фойдаланилади. Шунга кўра
унинг номланиши ҳам турлича: нафасни 
ростлаш тўх-
тами, синтактик бўлмаган тўхтам, нормал тўхтам, тобе
тўхтам, синтактик тўхтам, кесим тўхтами, бирлаштирув-
чи тўхтам ва ҳоказо.
Нутқнинг бир нафас тугагунча айтилган қисмидан
сўнг янги нафас олиш учун қилинган тўхталиш нафас-