Бошланғич таълим кафедраси

partada o‘tirgan holda bajaradilar. Bu davrda o‘qituvchi o‘quvchilarni to‘g‘ri 
o‘tirishga o‘rgatishi, ularning normal ishlashi uchun zarur sharoit yaratib berishi 
lozim. M.G‘ulomovning «CHiroyli yozuvni shakllantirish‖ nomli 1992 yil nashr 
etilgan qo‘llanmasida parta ustining qiyaligi 15 dan teng bo‘lishi lozim deyiladi,
35
chunki bunday qiyalikda yozish va o‘qish juda qulay bo‘lib, ko‘z charchamaydi. 
Bizningcha ham, shunday parta ustining qiyaligi yozuv jarayonida qulaylik 
32
Каримов И. Юксак маънавият – енгилмас куч. –Т.: «Маънавият», 2008. 116-бет. 
33
O'zbekiston Respublikasining „Ta'lim to'g'risida"gi qonuni. Barkamol avlod - O'zbekiston taraqqiyotining poydevori. 
- T.: ―Sharq‖, 1997. 
34
Mirziyoyev.Sh.M.Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan quramiz.-T.:O`zbekiston, 2017 . 
35
G'ulomov M. "Boshlang'ich sinf o'quvchilarini husnixatga o'rgatish" Toshkent, "O'qituvchi", 1992. 

---

166 
tug‘diradi, bolaning fiziologik jihatdan o‘sishiga noqulaylik tug‘dirmaydi. Albatta, 
partaga joylashtirishdan avval o‘qituvchi bolalarning aqlan va jismonan sog‘ligiga 
qarab, ya‘ni ko‘rish, eshitish qobiliyatlariga qarab joylashtira bilishi kerak. Sinf 
partalari va o‘rindiqlar ham bolalarning bo‘ylariga mos bo‘lishi kerak, chunki bolalar 
o‘tirgan vaqtda agar osilib qolsalar, umurtqa pog‘onasi qiyshayishiga olib kelishi 
mumkin. Bundan tashqari, partada noto‘g‘ri o‘tirish ko‘zning ko‘rish qobiliyatiga 
ham ta‘sir qiladi. SHuning uchun ham o‘qituvchi partada qanday o‘tirish kerakligi 
haqida bolalarga tushuntirishi va shunga doir suratlarni ko‘rsatishi lozim. Bundan 
tashqari sinf xonasi yorug‘ va ozoda bo‘lishi kerak, chunki qorongu xonadagi sinf 
taxtasidagi va kitobdagi yozuvlar yaxshi ko‘rinmaydi. Bu esa, yozuvning sifatiga 
salbiy ta‘sir ko‘rsatadi. Demak, o‘quvchilar partada to‘g‘ri o‘tirish qoidalariga amal 
qilishlari shart. 
Birinchi sinflarda tayyorgarlik mashqlarini boshlashdan avval yuqoridagi 
vazifalar o‘qituvchi tomonidan bajartirilishi lozim. Bundan tashqari quyidagi 
vazifalarni amalga oshirish kerak. 
1. Ruchkani to‘g‘ri ushlashga o‘rgatish. 
2. Partada daftarni holatini to‘g‘ri qo‘yish o‘rgatish. 
3. Qo‘l va barmoq muskullarining harakatini o‘stiruvchi mashqlarni bajartirish. 
4. Bolalarning taqqoslash va chamalash qobiliyatlarini o‘stiruvchi mashqlar 
bajartirish. 
Tayyorgarlik davrida o‘tkaziladigan mashqlarni dastlab sodda elementlarni 
bajartirishdan boshlash lozim.