Бошланғич функция ва аниқмас интеграл. Аниқмас интегралнинг хоссалари



Download 1,57 Mb.
Sana16.03.2022
Hajmi1,57 Mb.
#497362
Bog'liq
интеграл 2- маъруза


Бошланғич функция ва аниқмас интеграл.
Аниқмас интегралнинг хоссалари.
Бошлангич функция ва аниқмас интеграл. Аниқмас интегралнинг хоссалари.
Дифференциал ҳисобнинг асосий вазифаси берилган функцияга кўра унинг ҳосиласи ни ёки дифференциали ни топишдир.
Интеграл ҳисобнинг асосий вазифаси бунинг тескариси бўлиб, функцияни унинг маълум ҳосилага ёки дифференциалига кўра топишдан иборат. Бу икки амал ўзаро тескари амаллардир.
Таъриф. Бирор оралиқда аниқланган функция учун бу оралиқнинг ҳамма қийматларида
ёки (21.1)
шарт бажарилса, у ҳолда функция нинг бошланғич функцияси дейилади.
Мисол. функция бутун сонлар тўғри чизиғида функциянинг бошланғич функцияси бўлади, чунки нинг исталган қийматида
ёки
тенглик тўғри бўлади.
Лемма. Агар ва функция нинг икки бошланғич функциялари бўлса, у ҳолда бўлади, бунда ихтиёрий ўзгармас сон.
Аниқмас интегралнинг таърифи.
Таъриф. Агар функция бирор оралиқда функциянинг бошланғич функцияси бўлса, , у ҳолда (бунда ихтиёрий доимий) функциялар тўплами шу кесмада функциянинг аниқмас интеграли
дейилади ва (21.2)
каби белгиланади. Бу ерда – интеграл остидаги функция, – интеграл остидаги ифода; - интеграллаш ўзгарувчиси, га интеграл белгиси дейилади.
Аниқмас интегрални топиш жараёни ёки берилган функциянинг бошланғич функция-сини топиш жараёнига интеграллаш дейилади. Кесмада узлуксиз бўлган исталган функция шу оралиқда бошланғич функцияга эга, демак аниқмас интегралга ҳам эга эканлиги келиб чиқади
Масалан. чунки Бошланғич функциянинг графигига унинг интеграл чизиғи дейилади, шунинг учун аниқмас интеграл геометрик нуқтаи назардан ихтиёрий С ўзгармасга боғлиқ бўлган ҳамма эгри чизиқлар тўпламини ифодалайди.
1-мисол. , чунки . Бунинг бошланғич функцияларидан бири нинг графиги парабола бўлади, аниқмас интеграл–параболалар тўплами бўлиб, уни ихтиёрий С га турли қийматлар бериб ҳосил қилиш мумкин(1-чизма).
1-чизма.
Аниқмас интегралнинг хоссалари. 
1-хосса. Аниқмас интегралнинг ҳосиласи интеграл остидаги функцияга тенг, яъни
2-хосса. Аниқмас интегралнинг дифференциали интеграл белгиси остидаги ифодага тенг, яъни
3-хосса. Бирор функциянинг ҳосиласидан олинган аниқмас интеграл шу функция билан ихтиёрий ўзгармаснинг йиғиндисига тенг, яъни
4-хосса. Бирор функциянинг дифференциалидан олинган аниқмас интеграл шу функция билан ихтиёрий ўзгармаснинг йиғиндисига тенг, яъни
5-хосса. Чекли сондаги функцияларнинг алгебраик йиғиндисидан олинган аниқмас интеграл шу функцияларнинг ҳар биридан олинган аниқмас интегралларнинг алгебраик йиғиндисига тенг, яъни
6-хосса. Ўзгармас кўпайтувчини интеграл белгиси ташқарисига чиқариш мумкин, яъни агар бўлса, у ҳолда
7-хосса. (Инвариантлик хоссаси) Агар функция учун бошланғич функция бўлса, яъни

бўлса, у ҳолда
тенглик тўғри бўлади, бу ерда нинг дифференциалланувчи функцияси. Бу хосса интеграл-лаш формулаларининг инвариантлиги дейилади.
Масалан, агар бўлса, у ҳолда
бўлади. Натижа тўғрилигига ишонч ҳосил қилиш учун тенгламанинг чап қисмининг ва ўнг қисмининг дифференциалини ҳисоблаш етарли. Ҳақиқатан ҳам,

Асосий интеграллар жадвали.

3. 4.
5.
6. ;
7. ;
8.
9.
10.
11.

  • 14.
    15.

  • 18.
    19.

Download 1,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish