Бошқа тармоқларда бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

2. Автомобил ёқилғиларининг ҳисоби 
 
Автотранспорт корхоналари ишлаб чиқариш заҳиралари таркибида ёқилғи 
ва мойлаш материаллари алоҳида ўрин тутади. Чунончи, АТВлар ёрдамида 
бажарилган иш (кўрсатилган хизмат)лар таннархида ёқилғи ва мойлаш 
материаллари харажатларининг ҳиссаси 45-55 фоизни ташкил қилади. Шу боис 
ҳам, автотранспорт корхоналарида ёқилғи ва мойлаш материалларини тежаб–
тергаб сарфлаш, уларнинг норационал чиқимларига йўл қўймаслик 
автотранспорт хизматлари таннархини камайтиришнинг муҳим омилларидан 
бири ҳисобланади. 
Автотранспорт корхоналари ҳисоб тизими автомобил ёқилғилари ва ёғлаш 
материалларини турган жойлари ҳамда турлари бўйича акс эттириш 
талабларига жавоб бериши лозим. Бунинг учун бухгалтерия ҳисоби ишчи 
счётлар режасида қуйидаги махсус счётларни очиш мақсадга мувофиқ: 
1030 «Омбордаги ёқилғи»; 
1031 «Ҳайдовчилар жавобгарлигидаги ёқилғи». 
Ушбу счётларни юритиш автотранспорт корхоналарида уларни ёқилғи 
ҳамда ёлаш материаллари билан таъминлашнинг танлаб олинган усулига 
бевосита боғлиқ. Ҳозирги пайтда автотранспорт корхоналарида АТВларни 
ёқилғи ҳамда ёғлаш материаллари билан таъминлашнинг иккита усули 
қўлланилмоқда. Булар: 
1. Ўзида ташкил қилинган АЁҚШ орқали.
2. Бошқа юридик шахсларнинг АЁҚШлари орқали.
Биринчи усулни қўллаётган автотранспорт корхоналарида автомобиль 
ёқилғилари ва мойлаш материаллари асосан нефт маҳсулотлари бўйича 
таъминот-сотиш билан шуғулланувчи махсус корхоналардан (нефтобазалардан) 
тузилган шартномалар асосида сотиб олинади. Шунингдек, автомобил 
ёқилғилари ва мойлаш материаллари бошқа ташкилотлардан беғараз олиниши, 
таъсисчилардан томонидан таъсис бадали сифатида киритилиши ҳам мумкин. 
Шаҳарлараро транспорт қатновларини амалга ошираётган АТВлар бўйича 
уларнинг ҳайдовчилари зарурат бўлганда ёқилғи ва мойлаш материалларини ўз 
ҳисобидан ёки берилган бўнак ҳисобидан ҳамда йўловчи ташишдан тушган 
тушум ҳисобидан нақд сотиб олишлари ҳам мумкин. 
Таъминот-сотувчи корхоналардан автомобил ёқилғилари ва мойлаш 
материаллари АЁҚШ хўжалиги мудири ёки экспедиторлари томонидан уларга 
берилган ишончномалар асосида олиб келинади. Ёқилғи ва мойлаш 
материаллари олиб келинганлигига гувоҳлик берувчи асосий ҳужжатлар бўлиб 
таъминот-сотувчи корхоналар томонидан тақдим этилган счёт-фактуралар ва 

---

товар-транспорт наклоднойлари ҳисобланади. Ушбу ҳужжатларда ёқилғи ва 
мойлаш материалларининг номи, маркаси, сиғими, температураси, миқдори 
(килограмм ва литрларда), келишув баҳоси, келишув баҳосидаги қиймати, ҚҚС 
суммаси, жами тўлов суммаси акс эттирилади. 
ҚҚС 
тўловчи 
автотранспорт 
корхоналарида 
таъминотчи-сотувчи 
томонидан берилган счёт-фактуралар асосида келиб тушган автомобил 
ёқилғиларига бухгалтерияда қуйидаги ёзувлар қилинади: 
а) ёқилғининг сотиб олиш қийматига (ҚҚСсиз):