Бошқа тармоқларда бухгалтерия ҳисобининг хусусиятлари

№ Товарнинг 
номи 
Ўлчов 
бир-
лиги 
Сони Баҳоси Жўна-
тиш 
қиймати 
ҚҚС, 
20 % 
Тўлов 
суммаси 
1 Гилам 1,4*1,8 
Дона 
100 
7500 
750000 
150000 
900000 
2 Гилам 1,8*2,6 
Дона 
200 
9000 
1800000 
360000 
2160000 
3 Гилам 2*3 
Дона 
300 
12500 
3750000 
750000 
4500000 
Жами 
6300000 
1260000 
7560000 
Қўшимча ахборотлар:
1. Ташиб келтириш харажатлари - 93000 сўм, 
сертификация харажатлари -126000 сўм, брокерлик хизмати –63000 сўм. 
Юқорида келтирилган маълумотлар асосида бир бирлик гилам 
маҳсулотларининг сотиб олиш қиймати уларнинг турлари бўйича қуйидагича 
ҳисоб- китоб қилинади (24.1-жадвал). 
24.1-жадвал 
Бир бирлик гилам маҳсулотларини сотиб олиш қиймати 
(таннархи)нинг ҳисоб-китоби 
№ 
Товарнинг 
номи 
Шартнома 
баҳоси 
ҚҚС, 
20% 
Хизмат
харажатлари 
Сотиб олиш 
қиймати (таннарх) 
%
Сумма 
1 
2 
3 
4* 
5** 
6*** 
7**** 
1 
Гилам 1,4*1,8 
7500 
1500 
4,48 
336 
9336 

---

2 
Гилам 1,8*2,6 
9000 
1800 
4,48 
403 
11203 
3 
Гилам 2*3 
12500 
2500 
4,48 
560 
15560 
Ҳисоб-китобларга изоҳлар: 
*
4-устунча бўйича ҳар бир товарга тўғри келадиган ҚҚС суммаси 3- 
устунчада кўрсатилган шартнома баҳосини 20 фоизга кўпайтириш ва 100 
фоизга бўлиш йўли билан топилади. 
**5 –устунчада 1 сўмлик товарга тўғри келадиган сотиш билан боғлиқ 
жами харажатларнинг ўртача фоизи товарларни сотиб олишга кетган жами 
сотиб олиш харажатларини уларнинг жами шартнома баҳоларидаги 
қийматига бўлиш ва 100 фоизга кўпайтириш орқали топилади. Бизнинг 
мисолимизда ушбу фоиз -4,48% ( 93000+63000+126000) / 6300000 *100% ). 
***6-устунча 3-устунчадаги суммаларни 5-устунчада фоиз миқдорига 
кўпайтириш ва 100 фоизга бўлиш орқали топилади. 
**** 7-устунча суммаси ҳар бир товар бўйича 3, 4,6 –устунчалар
суммаларини қўшиш орқали топилади.
Битта ҳужжат билан кўп сонли товарлар сотиб олинганда товарларни 
сотиб олиш доир бошқа харажатларни ҳар бир товарнинг сотиб олиш қиймати 
(таннархи)га киритишда алоҳида товарларнинг сотиб олиш (шартнома) 
баҳолардаги қийматининг барча товарларнинг сотиб олиш (шартнома) 
баҳолардаги жами қийматидаги ҳиссалари топилади. Шундан сўнг ушбу 
ҳиссаларга қараб барча товарларни сотиб олишга кетган жами қўшимча 
харажатлар товарлар ўртасида бўлиб чиқилади. Ҳар бир товарга тегишли сотиб 
олишга доир жами қўшимча харажатларни ушбу товарларнинг сонига бўлиш 
орқали бир бирлик товарга тўғри келадиган ва унинг сотиб олиш қиймати 
(таннархи)га киритиладиган суммаси топилади. Юқоридаги мисолимиз бўйича 
ушбу ҳисоб-китоблар қуйидагича амалга оширилади (24.2-жадвал).