Bosh miyaning anatomiyasi va patologiyasi

1.3. Miya po’stlog’idagi markazlar 

Bosh miya katta yarim sharlari po’stlog’ini juda ko’p olimlar tekshirib, 

miya  po’stlog’ida  ta’sirni  qabul  qilib  olish  harakat  va  assotsiativ  funksiyalar 

bajarilishini  aniqlaganlar.  Hayvonlarda  bosh  miya  p’ostlog’i  ayrim  qismlarini 

olib  tashlash  va  shartli  reflekslar  metodi  bilan  olingan  ilmiy  ma’lumotlar 

natijasida  miya  po’stlog’ida  tashqi  dunyodagi  ta’sirlarni  qabul  qiluvchi  va 

organizmda  turli  funksiyalarning  nerv  markazlari  joylashganligi  isbotlangan. 

Miya po’stlog’ida nerv markazlari juda ko’p bo’lib, bular morfologik, fiziologik 

jihatdan  bir  –  biridan  farq  qiladi.  Uning  ensa  qismida  ko’rish  ta’sirlarini  qabul 

qilib  oladigan  ko’rish  markazi  (19)  joylashgan,  chakka  bo’limida  Kortiyev 

---

 

13 

organidan  kelayotgan  ta’sirni  qabul  qilib  oluvchi  eshitish  markazi  (41,42) 

oldingi  markaziy  pushtada  harakat  nerv  markazlari  (6),  keyingi  markaziy 

pushtada  sezishning  oliy  markazi  joylashgan.  Bulardan  tashqari,  miya  yarim 

sharlarining 44 – 45, 6, 39, 41 – 42 qismlari bilan bog’langan nutq  – eshitish, 

nutq  –  harakat,    nutq  –  ko’rish  va  boshqa  analizatorlarning  yozma  va  og’zaki 

nutq bilan bog’liq bo’lgan markazlari joylashgan.  

Bazal hujayralar (asos yadrolari) filogenetik jihatdan qaraganda miya 

po’stlog’idan oldin paydo bo’lagan yirik yadrolardir. Bularga: 



 

dumsimon; 



 

yasmiqsimon; 



 

ihota (to’siq); 



 

bodomsimon yadrolar kiradi. 

Dumsimon  yadro  ko’rish  bo’rtig’ini  oldindan,  yuqoridan  va  yondan 

o’rab turadi.  

Yasmiqsimon  yadro  ko’rish  bo’rtiqlaridan  tashqarida  joylashgan 

bo’lib, uch qirrali piramida shaklida bo’ladi.bosh miya katta yarim sharlaridagi 

bu yadrolar eng muhim harakat yadrolari hisoblanadi.