Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

1
  
Bu  bibliyografya  1962-1969  yıllarını  kapsamaktadır.  Ayrıca  bibliyografyanın 
1970-1971’de çeviri yazınını kapsayan kısmı 1972’de çıkan II. cildinde ek olarak 
verilmiştir.
  

---

 
18 
Tablo 1. James Holmes ve Çeviribilim Alanları  
KURAMSAL ALAN 
Genel Araştırma 
Kısmi Araştırma 
Betimleyici alan 
Kavramsal  ve  kuramsal 
çalışmalar.  Soyut  kav-
ramları yeniden yorumla-
yıp,  açımlayarak  özel 
alanla ilgili soyut düşünce 
yeteneğinin  gelişmesini 
hedefler. 
 
Çeviri aracı bağımlı (bilgisayarlı 
çeviri-çevirmen elinden)
 
Ürün
 
Dil-Kültür bağımlı
 
Süreç
 
Dilbilgisi 
bağımlı 
(sözcük, 
tümce, metin düzeyinde)
 
Ürün+süreç
 
Metin  türü/söylem  türü  bağımlı 
inceleme
 
 
Zaman sınırlı inceleme
 
Çeviri Sorunu bağımlı (eşdeğer-
lik, eğretileme gibi)
 
 
Bu tablodan da anlaşılacağı üzere, kuramsal alanı Holmes’un kuram ve 
betimleyici alan olarak ikiye ayırdıktan sonra, kuram alanındaki araştır-
maları da “genel” ve “kısmi” olarak ikiye ayırdığı görülür. Genel  olarak 
kuramsal araştırma, hipotez, aksiyom, çeviribilim kavram ve kuramlarının 
soyut olarak irdelenerek onların daha açımlanması ve ilgili konulardaki 
olasılıkların  daha  da  zenginleştirilmesi  anlamına  gelirken, “Kısmi  araş-
tırma”,  tabloda  inceleme  alanlarında  sıralandığı  gibi  “gözleme  dayalı” 
araştırmayı gerektirir. Betimleyici alan ise, kısmi alanda yapılan araştır-
maların temelini oluşturur. Örneğin, “zaman sınırlı” kısmi bir araştırmada 
belirli bir zaman aralığında çıkan çeviri ürünler üzerinde (ürün odaklı) be-
timleme yapmak kaçınılmazdır. Yine aynı şekilde “Çeviri aracı bağımlı” 
araştırma da, bilgisayar programının ve bilgisayarda yapılan çevirinin in-
celenmesi,  hem  ürün,  hem  de  süreç  odaklı  betimlemeyi  gerektirir.  Öte 
yandan, çevirilerin alıcı kültür üzerindeki etkisinin incelenmesi anlamına 
gelen işlevsel  amaçlı betimleme,  dil ya  da  kültür  bağımlı  kısmi araştır-
mada kullanılabilir.  

---

 
19 
Toury,  kuşkusuz  temelde  Holmes'un
2
 uygulama  alanıyla  kuramsal 
alanda  karşılıklı  ilişki  olması  gerektiği  şeklindeki  düşüncelerine  katıl-
makla birlikte, konuya daha akademik açıdan bakarak, hiç bir görgül bilim 
dalının uygulama alanındaki çalışmaları etkilemek gibi bir yükümlülüğü 
bulunmadığını özellikle vurgulamak istemiştir. Ona göre, çeviribilim in-
celemelerinin  özellikle  betimleyici  alanda  yapılması  gerekmektedir. 
Toury’nin  çeviribilim  alanlarıyla  ilgili  çizdiği  tablo  Holmes’un  çizdiği 
tabloyla nerdeyse örtüşmekle birlikte, onun uygulama ve kuramsal alan 
arasındaki ilişkiyi daha sınırladığı görülmektedir. Bu ise, zaman içersinde 
Toury’nin alanın sınırlarını daha daraltarak ve daha kesin çizgilerle çizdi-
ğini göstermektedir. Aşağıdaki şu tablodan da bu durum açıkça görülmek-
tedir: