Book · May 020 citations reads 1,735 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

1-МОДУЛЬ. КИРИШ. ФАННИНГ МАҚСАД ВА ВАЗИФАЛАРИ 
 
 
1-МАЪРУЗА. 
1-мавзу
.
Кириш.
Фаннинг мақсад ва вазифалари. Фаннинг саноатдаги 
ва энергетика соҳаларида ишлаб чиқариш жараѐнларини 
автоматлаштиришдаги, илмий текширишлардаги ва бошқа соҳалардаги 
тутган ўрни. Метрология бўйича умумий маьлумотлар.
 
Режа
. 
1.1. ―Метрология ва стандартлаштириш‖ фанининг мақсад ва вазифалари. 
1.2. ―Метрология ва стандартлаштириш‖ фанининг ривожланиш тариxи. 
1.3. Ўзбекистон Республикасининг ―Метрология тўғрисида‖ ги Қонуни 
Таянч сўз ва иборалар
: метрология, стандартлаштириш, сифатни бошқариш, 
ўлчаш, антропометрик ўлчаш бирликлари.
1.1. “Метрология ва стандартлаштириш” фанининг мақсад ва вазифалари 
Метрология фан сифатида ўлчашлар, уларга боғлиқ ва тегишли бўлган қатор 
масалаларни ўз доирасига олади. Метрология аслида 
юнончадан
олинган бўлиб, ўлчаш, 
ўлчам, илм ѐки фан маъноларини билдиради. Умумий тушунчасини оладиган бўлсак, 
метрология - ўлчашлар ҳақидаги фан. Метрология бўйича халқаро луғатда (VIM 3) 
метрологияга шундай таъриф берилади: 
метрология
– ўлчашлар ва уларни қўллаш ҳақидаги 
фан. 
Инсон ақл-идроки, заковати билан ўрганаѐтган, шакллантираѐтган ҳамда 
ривожлантирган қайси фанни, унинг йўналишини олмайлик, албатта ўлчашларга, уларнинг 
турли усулларига, ўзаро боғланишларига дуч келамиз. Бу ўлчаш усуллари ва воситалари 
ѐрдамида уларнинг бирлигини, ягона ўлчашни талаб eтилган аниқликда таъминлаш 
метрология фани орқалигина амалга оширилади. Шу сабабдан ҳозирдаги қайси бир фан, 
илмий йўналиш, у ҳоҳ табиий, ҳоҳ ижтимоий бўлмасин, албатта у ѐки бу даражада 
метрология билан боғлиқ. Инсон қўли етган,фаолияти доирасига кирган аммо ўлчашлар ва 
уларнинг воситалари ѐрдамисиз ўрганилган, изланган ҳамда кўзланган мақсадларга eришиш 
мумкин бўлган бирорта йўналиш йўқ. Шунинг учун ҳам метрология, стандартлаштириш ва 
сертификатлаштириш асосларини билиш, уни ўз мутаxассислиги доирасида тушуниш ва 
амалий қўллаш теxника ва теxнология соxаларидаги бакалавриат йўналишлари 
битирувчилари учун муҳим омиллардан бири бўлиб ҳисобланади. 
―Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш‖ фани теxника, 
менежмент ва маркетинг соҳалари йўналишларида бакалаврлар ва муxандислар тайѐрлашда 
ўтилиши лозим бўлган фанлардан ҳисобланади. Олий таълим андозасидан келиб чиқиб, 
ушбу фан талабаларда метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш бўйича 
зарур ва етарли бўлган асосий тушунчаларни шакллантиради. 
―Метрология, стандартлаштириш ва сифатни бошқариш‖ фанини ўрганишдан 
мақсад:
талабаларда xалқ xўжалигининг теxника-теxнология, менежмент ва маркетинг 

---

8 
соҳаларидаги ишлаб-чиқариш, савдо, назорат ва истеъмол билан боғлиқ бўлган турли 
метрологик, сифат бошқаруви ва сертификатлаштириш бўйича масалалар билан 
шуғулланиш, ҳамда меъѐрий ҳужжатлар ва стандартлар билан ишлаш борасида етарли 
билим ва малакаларни ҳосил қилиш.