Book · April 021 citations reads 54 1

Sulfatlash. Yuqori kuydirishda hosil bo‗lgan (suv bilan) zo ‗ldirli
tegirmonda maydalanib (0,1—0,074 mm) konsentrlangan kislotasi H₂SO₄ bilan sulfatlashga yuboriladi. Bu jarayon po ‗lat reaktorlarida yoki 63% H₂SO₄ bilan avtoklavda o‗tkaziladi. Jarayon qizdirish uchun unga suv qo‗shib turiladi, chunki suv qo‗shilganda issiqlik ajralib chiqadi.
Ishqorlash. Sulfatlash jarayonida hosil bo‗lgan Al,Be,Mg va Ca sulfatlari issiq suv bilan aylantirish orqali ishqorlanadi. Undan so‗ng qattiq holdagi CaSO₄ va H₂SiO₃ tozalanadi va tozalangan aralashmaning tarkibida (eritma) 32 kg/1 BeO, 35 g/1 Al₂O₃ va 2-3 g/1 Fe₂O₃ bo‗ladi.
Bug ‘lash va durlash. Jarayonda eritmaning zichligi l,32g/l bo‗lguncha bug‗latiladi va uni kristallizatorlarga yuboriladi. U yerda (NH₄)₂SO₄ (25% ortiqcha qilib) qo‗shilib, undan alyuminiy achchiqtoshlari cho‗ktirib olinadi.

(NH₄)₂SO₄-Al₂(SO₄)₃ ·24H₂O

Buni ajratib olish uchun eritma 15⁰C gacha sovitiladi, so‗ng qaynatiladi. Cho‗kmaga 250 g/1 BeSO₄ va 60 g/1 (NH₄)₂S0₄ eritmasi bilan ishlov beriladi. Natijada aralashmadan 750g/l konsentratsiyali BeSO₄ sulfatlari ajratib olinadi.
Eritmada qolgan Al va Be sulfatlari orqali kalsiy sulfatlarining eruvchanlik xossasi aniqlanadi: 20⁰C da 2 g/1 CaSO₄ eriydi. Eritma bug‗latilsa, CaSO₄ ning eruvchanligi kamayadi va CaSO₄Al achchiqtoshlari bilan to‗liq cho‗kmaga tushadi. BeSO₄ ajratib olinadi.


Quritish va qizdirish. BeSO₄ · 4H₂O kristallari sentrifugada siqilib qizdiriladi.

BeSO₄·4H₂O = BeO+SO₃+4H₂O

Bu jarayonni aylanuvchi trubasimon pechlarda 1000—1050°C da olib boriladi. Natijada BeO hosil bo ‗ladi. Berillining tarkibida 0,1% Fe₂O₃ va Al₂O₃, 0,08% CO₂ va 0,2% SiO₂ bo ‗ladi.

Hozirgi vaqtlarda yoyli pechlarda olish ancha osonligi isbotlab berilgan. Buning uchun berilliy konsentrati 1700°C da yoyli pechlarda suyultirib, uni suv bilan tozalanadi va H₂SO₄ qo‗shib qaynatiladi.

Aylanma gazli pechlarda esa bu jarayon 900°C da kechadi va oqibatda 90% berilliy eruvchan shaklga o‗tadi. Uni qayta ishlash ham yuqoridagi tartibda olib boriladi. Bu usulning asosiy farqi shundaki, aluminiy achchiqtosh holida ajratib olingandan so‗ng, gidroliz usulida Be ajratib olinadi. Uning reaksiyasi mana shu tarzda yuz beradi:

Na₂BeO₂ + 2H₂O=Be(OH)₂+2NaOH

Eritmadagi boshqa element ionlarini ushlab qolish uchun unga EDTA
(etilendiamintetrauksus kislota) qo‗shiladi. Cho‗kmaga tushgan Be(OH) ni H₂SO₄ eritib, BeSO₄ holida ajratib olinadi. Sulfatli usulda berilliy olish texnologiyasi 6.1.-chizmada berilgan.