Боҳодир эшов

хоқон-ул-хоқон
, Қорахон ѐки тамғачхон. Энг юқори олий 
мансабдор шахс, давлатнинг олий бошлиғи; 
- 
элекхон
– хоқондан кейинги поғонада турувчи шахс. У хоқон 
хонадонига мансуб бўлиб, вилоятнинг мулк соҳиби ҳисобланган; 
- 
иқтадорлар
– Қорахонийлар давлатининг таянч қатлами, асосий 
ҳарбий ҳаракатларни амалга оширувчи жанговар бўлинмалар вакиллари. 
Улар ўз мартабаларига кўра бир-бирларидан фарқ қилганлар, яъни, 
туманлар ва вилоятлар миқѐсидаги иқтадорлар; 
- 
ислом динининг пешволари
– имомлар, сайидлар, шайхлар, 
садрлар. 
Қорахонийлар 
мусулмон 
руҳонийлари 
билан 
яхши 
муносабатларда бўлган бўлиб, давлатда диний мансабдорларнинг 
мавқеи ниҳоятда баланд эди; 
- 
ҳокимлар, раислар, муҳтасиблар
ва бошқ. Бундай шахслар 
Сомонийлар даврида бўлгани каби Қорахонийлар даврида ўз 
мавқеларини мустаҳкам сақлаб олган ижтимоий қатламлардир; 
- 
тариқчилар
– зираоткорларнинг туркча номи, қишлоқ хўжалик 
маҳсулотлари билан таъминловчи асосий ижтимоий қатлам; 
- 
ҳунармандлар ва савдогарлар
– турли хилдаги хўжалик 
аҳамиятига молик ашѐ, асбоб-анжомлар ясовчи, тайѐрловчи меҳнаткаш 
қатлам ва савдо-сотиқ билан машҳур бўлган шаҳар аҳли; 
- 
кўчманчилар 
– чорвадорлар яъни, чорва маҳсулотларини 
етиштирувчи асосий қатлам. 

---

177 
Қорахонийлар даврида оддий халқ – 
будун
, солиқ тўловчи фуқаро – 
раийят
, қабила бошлиқлари – 
бек
, савдогарлар – 
сарт
деб аталган. 
Сомонийлар даврида жуда катта кучга эга бўлган деҳқонлар, йирик ер 
эгалари Қорахонийлар дарвида ўз таъсирини аста-секин йўқота бордилар. 
Қорахонийлар бу йирик ер эгаларининг мулкларини, ерларини зўрлик билан 
тортиб олиб ўзларига хизмат қилувчи амалдорларга, лашкарбошиларига 
бўлиб бердилар. Шартли равишда фойдаланишга берилган бу ерлар тарихий 
манбаларда