|
1. Sotsiologiya qanday tarkibiy tuzilishga ega?
Sоtsiоlоgiya fani tarkibiy jihatdan 3 ta katta qismga ajratib o‘rganiladi
I. Umumsotsiologik nazariyalarni bevosita tadqiq etishga mo`ljallangan yo`nalish.
II. Maxsus(Xususiy) sotsiologik nazariyalar asosiga quriluvchi tadqiqot yo`nalishi.
III. Bevosita empirik sotsiologik tadqiqotlar.
2. Fundamental sotsiologiyaning asosiy vazifasi nimalardan iborat?
Fundamental sotsiologiya boshqa elementlaridan o‘zi hal qilayotgan muammolar darajasi, ko‘lami, ahamiyati bilan farq qiladi. Fundamental sotsiologiya abstraksiyaning(mavhumlik) oliy darajasi muammolari bilan shug‘ullanib, sotsial olimning taraqqiyoti va borlig‘i uchun zarur bo‘lgan umumiy qonun va qonuniyatlarini izlash bilan faoliyat ko‘rsatadi.
Fundamental sotsiologiya ko‘plab maktab va yo‘nalishga ega.
Fanning negizini ijodiy yaratishning 3 ta asosiy aspekti mavjud:
Fundamental sotsiologiyaning maqsadi – bu sotsial olamning to‘liq tasvirini yaratishdir va bu sotsial olamning taraqqiyot manbai hamda shakllarini aniqlashdir. Yoki fundamental sotsiologiyaning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:
Fan-texnika taraqqiyotining muhim qismi bo‘lgan fundamental fan ilmiy rivojlanishini ta’minlashdan iborat.
3. Amaliy sotsiologiya fundamental sotsiologiyadan qanday farq qiladi?
Amaliy sotsiologik tadqiqotlar fundamental sotsiologiyadan o‘zining strukturasi, mazmuni va maqsadi bilan farq qiladi. Uning xususiyati shundaki, amaliy sotsiologiya orqali jamiyatning har bir sohasi uchun kerakli bo‘lgan nazariy va empirik tadqiqotlarni qo‘llash uslublari va vositalari joriy etiladi. Amaliy sotsiologiya XX asr boshlarida tashkil topgan empirik tadqiqotlar negizida shakllanadi va rivojlanadi.Empirik tadqiqotlar sotsial amaliyotga olib chiqadigan vosita hisoblanadi. Empiriktadqiqotlar o‘zgartiruvchanlik xususiyatiga ega emas,uning vazifasi: kuzatish, eksperiment, hujjatlarni o‘rganish, so‘rov metodlari orqali sotsial jarayonlar haqida faktlar va empirik ma`lumotlar yig’ishdir. Empirik tadqiqotlar natijalaridan ham amaliy maqsadlarda, ham nazariy bilimlar rivoji uchun foydalanish mumkin
4. Maxsus nazariya yoki o‗rta daraja nazariyasi tushunchasini fanga kim kiritgan?
Maxsus nazariya yoki o‘rta daraja nazariyasi tushunchasini fanga R. Merton joriy etgan.
5. Sotsiologiya fanining sohaviy tizimilarini yoriting
Sotsiologiya fani sohaviy tasnif etilganda turli yo‘nalishlar mohiyatiga ega bo‘lgan ilmiy tarmoqlarga bo‘linadi.
Birinchi bosqichdagi ilmiy tarmoqlar qatoriga umumnazariy,umummetodologik va sotsiologik fanlarni kiritish mumkin.Ular jumlasiga akademik,matematik,tarixiy,amaliy va mintaqayiy sotsiologiya sohalari kiradi.
Ikknchi bosqichdagi zamonaviy sotsiologik ilmiy tarmoqlar qatorida shaxs sotsiologiyasi,siyosiy,iqtisodiy,huquqiy,demografik,ekologik hamda institutsiohal sohalarni ko‘rsatish mumkin.
Uchunchi bosqichdagi sotsiologik ilmiy tarmoqlar turli xil sohaviy hamda ilmiy sotsiologik yo‘nalishlarni o‘z ichiga oladi.Ular quyidagilar: ta’lim,madaniyat,fan,din,san’at va boshqa sotsiologik yo‘nalishlar.
To‘rtinchi bosqichdagi sotsiologik ilmiy tarmoqlar qatoriga regional va jamoaviy xususiyatga ega bo‘lgan yo‘nalishlarni kiritish mumkin.Ular quyidagilar:yoshlar,oila,shahar va qishloq sotsiologiyasi.
6.Tarmoq sotsiologiyasining maqsadi izohlang?
Tarmoq sotsiologiyasining maqsadi ayrim ijtimoiy strukturaning: moddiylik, ma’naviylik, mehnatning sermaxsulligi nazariyasini yaratish, ishlab chiqarish, oilaviy munosabatlar va boshqalarning faoliyat ko‘rsatish va rivojlanish qonunlarining to‘liq tasvirini yaratishdan iborat. Tarmoq sotsiologiyasi xuddi sotsiologiyaga o‘xshab sotsial buyurtma bilan bog‘liqdir, lekin juda ham bevosita emas. Shuning uchun u nisbatan mustahkamdir. Tarmoq sotsiologiyasining taraqqiyoti jamiyatning turli xil tizimlari rivoji, ularning tarixiy sharoitlari turli davrlaridagi ahamiyatining kuchayishi, yangi strukturalarning paydo bo‘lishi bilan chambarchas bog‘liqdir.
7.Fanlar predmetiga ko`ra qanday bo`linadi?
Fanlar predmetiga ko‘ra:
1) tabiatshunoslik (tabiatni bilish, o‘zlashtirish, o‘zgartirish qonunlarini o‘rganadi).
2) jamiyatshunoslik (ijtimoiy munosabatlarni, inson mavqei, iqtisodiy va ma’naviy hayotini o‘rganadi).
3) texnika fanlar (inson tomonidan ixtiro qilingan mashina, mexanizmlar, ular tuzilishi, qurilishi, faoliyati qonunlarini o‘rganadi)ga bo‘linadi
8. Fundamental sotsiologiyaning funksiyalarini izohlang?
Fundamental sotsiologiya boshqa elementlardan o‘zining hal qilayotgan muammolarining darajasi ko‘lami, va ahamiyati bilan farq qiladi. Fundamental sotsiologiya mohiyatli muammolar,abstraksiyaning (mavhumlik) oliy darajasi bilan shug‘ullanib, sotsialolamning taraqqiyoti va borligi uchun zarur bo‘lgan umumiy qonun va qonuniyatlari izlash bilan faoliyat ko‘rsatadi. Fundamental sotsiologiya minglab maktablar va yo‘nalishlarga egadirki, ular sotsiologiya fanining asosini ijodiy izlash bilan banddir.
9. Ma‘mun akademiyasiga kim asos solgan?
«Ma’mun akademiyasi» Abul Abbos ibn Ma’mun tomonidan X asr oxiri XI asr boshlarida tashkil topdi,
10. Ulug’bek astronomiya maktabi qaysi asrda tashkil tapgan.?
Samarqandda Ulug‘bek astronomiyasi maktabi XV asrda tashkil tapgan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
