Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси

Акселерация
Т ацщ и му^ит ш ароити, и рси й д астурлар ва бопщ а омиллар таъ си ри
остида уси ш ва ри вож лан и ш ж а р аён л ар и н и н г тезл аш и ш и ак селераци я 
д ей и л и б (лот. a c c e le ra tio — тезлаш ув), бу атам ан и илк бор н ем ис 
ш и ф о к о р и Р. К ох 1935 й илд а б и ологи я ва т и б б и ё т ф а н и г а киритди. 
А к с е л е р а ц и я ф а ^ а т ж и с м о н и й у с и ш г а ги н а э м ас, б а л к и ац л и й
р и в о ж л а н и ш г а ^ а м т а а л л у ^ л и д и р . О д а т д а г у р у ^ в а д а в р
аксел ер ац и ял ар и ф а р ^ \а н а д и . М аълум б ир ёш даги ай р и м болаларнинг 
ж и с м о н а н ва aiyvaH тен гд о ш л ар и га н и с б а т а н устун були ш и — гуру^ 
а к с е л е р а ц и я с и га м исолдир. Х °зи р г и зам он б олалар и ва усм и рл ари д а 
олдинги авл о д лар га н и с б а тан уси ш в а р и в о ж л а н и ш ж а р а ё н л а р и н и н г
тезл а ш у в и , бал огатга ети ш д а в р и н и н г вац тидан олдин бош ланиш и, 
с е н с о р в а с о м а т и к т и з и м л а р н и н г т е з р о ^ р и в о ж л а н и ш и н и д а в р
а к с е л е р а ц и я с и га м исол ^и л и б олиш м ум кин. К е й и н ги 30 — 50 йил 
д ав ом и д а ч а ^ а л о ^ а р н и н г тан а м ассаси 500 г, т а н а узу н л и ги эса 2,0 — 
2,5 см о ш и б к е т д и . 15 ёш л и у с м и р л а р д а т а н а у з у н л и г и 6 — 10 
санти м етр га, тан а м ассаси эса 3 — 
10
к г га купайганлиги ^ай д ^илинган. 
Ю р а к —i^oh т о м и р л а р и , н а ф а с олиш ва ^ а р а к а т т и з и м л а р и н и н г
а к с е л е р а ц и я с и с п о р т н и н г « ё ш а р и ш и г а » , я ъ н и с п о р т б и л а н
ш угуллан увчи лар о р а с и д а ёш л а р н и н г ку п ай и ш и га ол и б келди.
Ж и с м о н и й
к у р с а т к и ч л а р н и н г
а к с е л е р а ц и я с и
р у ^ и й
р и в о ж л а н и ш н и н г те зл а ш у в и га ол и б келади. Р у ^и й а к с е л е р а ц и я га
^о зи р ги даврда о м м а в и й а х б о р о т в о си талари : радио, тел еви д ен и е, 
к ом п ю тер ва и н т е р н е т т а р м о ^ а р и н и н г кен г тарц ал и ш и , ах б о р о тл ар
^аж м и н и н г к у п ай и ш и ту ф ай л и ^ам сод и р булиш и м ум кин.
Х у д д и ш у н и н г д е к , ж и н с и й е т и л и ш д а ^ а м а к с е л е р а ц и я
кузатилм овда. М асалан, 1900 й и л \а р г а н и сбатан ^ о з и р угил ва ^и з 
б о л а л а р н и н г ж и н с и й е т и л и ш и у р т а ч а 2 — 3 й и л г а т е з л а ш г а н . 
Ч ехословаки яд а 1914 йилда ^и зларда ^ай з куриш б о ш лан иш и 14 ёш га 
тугри келган булса, XX а с р н и н г охи р лар и га к ели б 12 ёш га тугри 
к е л г а н . Т а б и и й ва и ж т и м о и й м у ^ и т н и н г у з г а р и ш и б о л а л а р
а к с е л е р а ц и я с и га катта т а ъ с и р ^илади.