Болалар тарбия жамоаси ва ягона педагогик жараённинг асосий шакли

Bolalar tarbiya jamoasi va yagona pedagogik jarayonning asosiy shakli
Reja:


1. Mustakil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish ta’lim va kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy maksadi.
2. Shaxsning jamoada karor topishi
3. Jamoa xakida tushuncha

Mustakil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish ta’lim va kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy maksadi. Ijtimoiy munosabatlar kulamining kengayishi usib kelayotgan avlodni uta murakkab xususiyatga ega munosabatlar jarayoniga xar tomonlama yetuk etib tayyorlash vazifasini kuymokda. Psixologik, intellektual va fiziologik jixatdan yetuk inson xayotiy karama-karshilik, xususan, turli buzgunchi goyalar ta’siriga tushib kolish, nosoglom turmush kechirish va nokonuniy xatti-xarakatlarni sodir etishdan uzini saklab kola oladi. Shuningdek, shaxsning akliy saloxiyatga egaligi jamiyat ijtimoiy-iktisodiy rivojlanishini ta’minlovchi asosiy omildir. Uzbekiston Respublikasida demokratik va xukukiy jamiyat barpo etilayotgan mavjud sharoitda yosh avlodning mustakil va erkin fikrlay olishi ruy berayotgan vokea-xodisalarga shaxsiy munosabtini bildirishga imkon beradi. Ijtimoiy borlikda kechayotgan uzgarishlarga nisbatan shaxsiy nuktai nazarning shakllanishi shaxs faolligini kursatuvchi muxim jixatlardan biridir. kolaversa, mustakil fikr egasi bulgan shaxs uz imkoniyatlari, kobiliyatini erkin namoyon eta oladi. Muvaffakiyatli ravishda olib borilayotgan ta’limiy isloxotlarning xam asosiy maksadi erkin, mustakil fikriga ega barkamol shaxs va malakali mutaxassisni tarbiyalab voyaga yetkazishdan iboratdir. Bu xususida Uzbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov kuyidagilarni e’tirof etadi: «Amalga oshirilayotgan isloxotlarning asosiy maksadi xar bir fukaroning shaxs sifatida shakllanishi uchun, uz kobiliyatini, uz talantini ishga solib xayotini yanada yaxshilashi, ma’nan boyitishi uchun barcha imkoniyatni yaratib berishdan iboratdir»¹.
Komil insonni shakllanirish masalasi barcha davrda xam muxim ijtimoiy vazifa sifatida kun tartibiga kuyilgan. Xususan, zardushtiylik dinida komillikning asosi ezgu fikr, ezgu suz va ezgu amal (xarakat)dan iborat ekanligi ta’kidlansa, islom ta’limoti goyalariga kura yetuklikning bosh mezoni – ilmlilik, bilimli bulishdir.
Shark mutafakkirlarining asarlarida xam komil inson kiyofasining yoritilishiga aloxida axamiyat berilgan. Xususan, Abu Nasr Forobiy komil insonni shakllantirish va fozil jamoa (etuk jamiyat)ni shakllantirish tarbiyaning bir butun, yaxlit ikki yunalishi ekanligiga urgu beradi. Allomaning fikricha, fozil jamiyat komil inson sa’yi-xarakati bilan barpo etilishi mumkin. Shu bois mamlakatni boshkaruvchi shaxs uzida eng oliy insoniy fazilatlarni mujassam eta olishi zarur, deb xisoblaydi. «Akl tugrisidagi» risolasida Abu Nasr Forobiy raxbar shaxs kiyofasida namoyon bulishi lozim bulgan un ikki fazilatni keltirib utadi. Bizning fikrimizcha, mazkur fazilatlar xar bir zamonaviy shaxsda uz aksini topa olishi kerak, zero, ular inson xayotini mu’tadil kechishi xamda muayyan kasbiy faoliyatlarni tashkil etishda muvaffakiyatlarga erishishni kafolatlaydi.
Abu Rayxon Beruniy xam komillikning asosini ilmli bulishda deb xisoblaydi va barcha illatlarning asosiy sababi ilmsizlikdir, deya urgu beradi. Allomaning fikricha, axlokiylik, tugrilik, odillik, tadbirkorlik, uzini vazmin tutish, kamtarlik, insof, extiyotkorlik, shuningdek, aadolatli va vijdonli bulish komil inson kiyofasida aks etishi zarur bulgan eng asosiy sifatlardir.
Abu Ali ibn Sino xam kamolotga erishishning birinchi mezon sifatida bilimli bulishni aloxida kayd etadi. Bilimli insonning adolatli bulishi esa uning yanada yuksalishini ta’minlaydi, deya baxolab alloma, adolatni ruxiy lazzat (ruxiy xotirjamlik)ning muxim kursatkichi ekanligini uktiradi.
Alisher Navoiy asarlarida komil inson muammosi markaziy urinni egallaydi va uz orzusidagi komil inson shaxsini asarlarining kaxramonlari timsolida gavdalantirishga urinadi. Mutafakkir karashlarida komil inson kuyidagi sifatlarga ega bulishi borasidagi goya ilgari suriladi: aklli, axlokli, bilimli, ijodkor, kobiliyatli, dono, kamtar, insonparvar, saxovatli, sabr-kanoatli, adolatli, muruvvatli, soglom, jismonan bakuvvat, mard va jasur¹.
Abdulla Avloniy komil insonni tarbiyalash borasidagi karashlari bilan Shark mutafakkirlarining fikrlarini boyitar ekan, komil inson kiyofasida, yana shuningdek, vatanparvarlik, xamda intizomlilik sifatlari xam namoyon bulishi kerak, deb xisoblaydi. Alloma millat takdirining jonkuyari sifatida milliy til tarakkiyoti jamiyat ma’naviy rivojini ta’minlovchi asosiy omil, deya baxolaydi.