Болалар тарбия жамоаси ва ягона педагогик жараённинг асосий шакли

Shaxsning jamoada qaror topishi.
Shaxs psixologik jixatdan taraqqiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xatti-xarakatlari bilan boshkalardan ajralib turuvchi muayyan jamiyat a’zosi bulib, uning shakllanishi ijtimoiy munosabatlar jarayonida kechadi. Mazkur jarayonda qatnashish asosida u jamiyat tomonidan tan olingan ma’naviy-axloqiy, shuningdek, xukukiy meyorlar moxiyatini uzlashtiradi. Jamiyatning a’zosi sifatida uning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlovchi mexnat faoliyatini yulga kuyadi. Shuningdek, shaxsiy extiyojlari, manfaatlarini ko’ndirish yo’lida xam atrofdagilar bilan munosabatga kirishadi.
Shaxs ijtimoiy muxitdan uzilgan xolda mavjud bula olmaydi. Buning misoli sifatida R.Kipling tomonidan yaratilgan asardagi Mauglini keltirish mumkin. Garchi, inson bolasi bulsada, ijtimoiy munosabatlar jarayonida ishtirok etish kunikma va malakalari shakllanmaganligi bois odamlar xayotiga moslasha olmaydi.
Bola yoshligidan uyin, mexnat va ukish faoliyatlarini tengdoshlari bilan birgalikda tashkil etish asosida ijtimoiy muxitga moslasha boradi. Ijtimoiy muxit bolaga borlikni anglash uchungina emas, balki uzligini anglash uchun xam imkoniyat yaratadi. Bolaning doimiy ravishda jamoa orasida bulishi, uning jamoa ta’sirida shakllanishi unda ijtimoiy faollikni yuzaga keltiradi.
Shark mutafakkirlari jamoaning shaxs kamolotini ta’minlashdagi urni va roliga aloxida e’tibor berganlar. Xususan, Abu Ali ibn Sino ijtimoiy muxitning shaxsni shakllantirishdagi rolini yukori baxolaydi. Tashki muxit va odamlar insonning borlik, unda kechayotgan uzgarishlar, jarayonlar moxiyatini anglashgagina emas, balki uning xulkida yaxshi va yomon sifatlarning shakllanishiga xam sezilarli ta’sir etishi, shu bois bolalarni tarbiyalashda u mansub bulgan mikromuxit xususiyatini inobatga olishni ta’kidlaydi. Bolani yomon ta’sirlardan saklash zarurligini uktiradi.
Shuningdek, alloma ukitish samaradorligini ta’minlashda bolalarga jamoa asosida bilimlarni berishni maqsadga muvofikligini ta’kidlaydi.
Abu Nasr Forobiyning uktirishicha, inson blshkalar bilan munosabatda bulish, ularning yordami va kullab-kuvvatlashlarini xis etish extiyojiga ega. Ana shu extiyojni ko’ndirish yo’lidagi amaliy xarakatlar insonni kamolotga yetaklaydi, deb xisoblaydi. Abu Rayxon Beruniy esa shaxsning rivojlanishida o’zaro yordam, xamkorlik, odamlarga nisbatan xayrixoxlik uning ijtimoiy muxitdagi roli va urnini belgilab beradi.