Болалар тарбия жамоаси ва ягона педагогик жараённинг асосий шакли

Bolalar tarbiya jamoasi va yagona pedagogik jarayonning asosiy shakli


Reja:


Kirish
1. Mustaqil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish ta’lim
2. Shaxsning jamoada qaror topishi
3. Jamoa haqida tushuncha
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish
Shaxs tushunchasi insonga taalluqli bo„lib, psixologik jihatdan taraqqiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi, muayyan xulq-atvor va dunyoqarashga ega bo„lgan jamiyatning a‟zosini ifodalashga xizmat qiladi. Odam shaxs bo„lishi uchun psixik jihatdan rivojlanishi, o„zini yaxlit inson sifatida his etishi, o„z xususiyatlari va sifatlari bilan boshqalardan farq qilmog„i kerak.
“Individ” nima? Bola ma‟lum yoshga qadar “individ” sanaladi. Individ (lotincha “individium” so„zidan olingan bo„lib, «bo„linmas», «alohida shaxs», «yagona» ma‟nolarini anglatadi) xatti-harakatlarini shartli refleks yordamidagina tashkil eta oluvchi biologik mavjudotdir.
Shaxs psixologik jixatdan tarakkiy etgan, shaxsiy xususiyatlari va xatti-xarakatlari bilan boshkalardan ajralib turuvchi muayyan jamiyat a’zosi bulib, uning shakllanishi ijtimoiy munosabatlar jarayonida kechadi. Mazkur jarayonda katnashish asosida u jamiyat tomonidan tan olingan ma’naviy-axlokiy, shuningdek, xukukiy me’yorlar moxiyatini uzlashtiradi. Jamiyatning a’zosi sifatida uning ijtimoiy va iktisodiy tarakkiyotini ta’minlovchi mexnat faoliyatini yulga kuyadi. Shuningdek, shaxsiy extiyojlari, manfaatlarini kondirish yulida xam atrofdagilar bilan munosabatga kirishadi.
Shaxs ijtimoiy muxitdan uzilgan xolda mavjud bula olmaydi. Buning misoli sifatida R.Kipling tomonidan yaratilgan asardagi Mauglini keltirish mumkin. Garchi, inson bolasi bulsada, ijtimoiy munosabatlar jarayonida ishtirok etish kunikma va malakalari shakllanmaganligi bois odamlar xayotiga moslasha olmaydi.
Bola yoshligidan uyin, mexnat va ukish faoliyatlarini tengdoshlari bilan birgalikda tashkil etish asosida ijtimoiy muxitga moslasha boradi. Ijtimoiy muxit bolaga borlikni anglash uchungina emas, balki uzligini anglash uchun xam imkoniyat yaratadi. Bolaning doimiy ravishda jamoa orasida bulishi, uning jamoa ta’sirida shakllanishi unda ijtimoiy faollikni yuzaga keltiradi.
Shark mutafakkirlari jamoaning shaxs kamolotini ta’minlashdagi urni va roliga aloxida e’tibor berganlar. Xususan, Abu Ali ibn Sino ijtimoiy muxitning shaxsni shakllantirishdagi rolini yukori baxolaydi. Tashki muxit va odamlar insonning borlik, unda kechayotgan uzgarishlar, jarayonlar moxiyatini anglashgagina emas, balki uning xulkida yaxshi va yomon sifatlarning shakllanishiga xam sezilarli ta’sir etishi, shu bois bolalarni tarbiyalashda u mansub bulgan mikromuxit xususiyatini inobatga olishni ta’kidlaydi. Bolani yomon ta’sirlardan saklash zarurligini uktiradi.
Shuningdek, alloma ukitish samaradorligini ta’minlashda bolalarga jamoa asosida bilimlarni berishni maksadga muvofikligini ta’kidlaydi.
Abu Nasr Forobiyning uktirishicha, inson blshkalar bilan munosabatda bulish, ularning yordami va kullab-kuvvatlashlarini xis etish extiyojiga ega. Ana shu extiyojni kondirish yulidagi amaliy xarakatlar insonni kamolotga yetaklaydi, deb xisoblaydi. Abu Rayxon Beruniy esa shaxsning rivojlanishida uzaro yordam, xamkorlik, odamlarga nisbatan xayrixoxlik uning ijtimoiy muxitdagi roli va urnini belgilab beradi.