Bolalar, qizlar navbat bilan yaxmalak otishar, faqat Umidagina

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

3 

ISHUNING UMUMIY TAVSIFI 

Mavzuning  dolzarbligi.  Mustaqillik  milliy  qadriyatlar  qatorida  ona  tiliga 

yangicha munosabatni shakllantirdi. Milliy tilimizning ijtimoiy  mavqeyini tikladi,  

ona  tilimizning  davlat  tili  sifatidagi  maqomi,  ijtimoiy-siyosiy  hayotdagi  nufuzini 

yuksaltirdi.  O`zbek  tilshunosligi  fanining  yangi  taraqqiyot  bosqichiga  ko`tarilishi 

uchun  keng  yo`l  ochdi.  Ayniqsa,  til  hodisalarining  milliy  tabiati,  o`ziga  xos 

xususiyatlarini o`rganishga yo`lboshchilik qildi. Mamlakat va millat taraqqiyotida 

ona tilining milliy ong va mafkurani shakllantirishdagi o`rni va vazifalariga davlat 

siyosatining  ustuvor  yo`nalaishlari  darajasida  alohida  e‟tibor  qaratildi.  Shunga 

muvofiq,  tilshunoslik  fanida  o`zbek  tilining  ilmiy  va  amaliy  tadqiqi  ham  jadal 

rivojlanmoqda. Fanimizda bir necha yangi yo`nalishlar shakllandi. O`zbek tilining 

pragmatik  tadqiqi  Mustaqillik  davrida  pragmatik  lingvistikaning  rivojlanishiga 

sabab  bo`ldi.    Tilni  tizim  sifatida  o`rganish  natijalari  ommalashib,  ona  tili  ta‟limi 

mazmunini  yangiladi.  Lisoniy  birliklar  sistemaviy,  struktural,  semantik  va 

substansial  tadqiq  usullari  asosida  o`rganildi.  Natijada  til  birliklarining  lisoniy 

imkoniyatlarini  muayyan  nutqiy  faoliyat  jarayonida  tahlil  qilish  ehtiyoji  paydo 

bo`ldi.  O`zbek  tilshunosligida  til  birliklariga  xos  lisoniy  imkoniyatlarni  nutqiy 

faoliyat  jarayonida  tahlil  qilishni  maqsad  qilib  qo`ygan  pragmatik  tilshunoslik 

yuzaga  keldi.  Bu  ilmiy  yo`nalishda  T.A.Bushuy,  Sh.Iskandarova,  M.Kamolova, 

S.Mo`minov, 

A.Nurmonov, 

S.Raximov, 

B.Rahmatullayeva, 

Sh.Safarov, 

M.Hakimov  kabi  tilshunoslarning  sohaga  oid  izlanishlari  nazariy  asoslarning 

shakllanib  borayotganligidan  darak  beradi.  Endigina  rivojlanayotgan  bu 

yo`nalishda  tadqiqiqni  kutayotgan  muammolar  anchagina.  Ushbu  bitiruv-

malakaviy ishda so`roq gaplarning pragmatik xususiyatlarini tahlil qilish masalasi 

shunchaki qo`yilgan emas. Chunki o`zbek pragmatik tilshunosligida gap va uning 

turlarini sintagmatik tahlil yo`nalishidan pragmatik tahlilga o`tish davri yetilgan.Bu 

ilmiy  yo`nalishdagi  tadqiq  muammolari  aniq  yechimlarini  kutmoqda.    Pragmatik 

lingvistikaning 

tilshunoslik 

turkum 

fanlari 

orasidagi 

o`rni, 

lingvistik 

pragmatikaning  amaliy  va  nazariy  shakllanishi,  pragmatik  birliklar  va  ularning  

tahlil  kabi  muammolar  nafaqat  o`zbek  tilshunosligida,  balki  jahon  tilshunosligida 

---

 

4 

ham  dolzarb  masalalalardan  sanaladi.  Tadqiq  mavzusining  dolzarbligi  mazkur 

muammolarga aloqadorligi bilan belgilanadi.