Болалар психологияси ва уни итиш методикаси

14 -rasm . “Belkurakcha” artikulyatsiya mashqi	15 -rasm . “Kosacha” artikulyatsiya mashqi
16 -rasm . “Ninacha” artikulyatsiya mashqi

17 -rasm “Tepacha” artikulyatsiya mashqi

18 -rasm “Naycha” artikulyatsiya mashqi

19 -rasm. “Soatcha” artikulyatsiya mashqi

20 -rasm “Ot” artikulyatsiya mashqi

21 -rasm “Arg’imchoq” artikulyatsiya mashqi

22 -rasm . “Mazali murabbo” artikulyatsiya mashqi

23 -rasm . “Bo’yoqchi” artikulyatsiya mashqi

24 -rasm . “G`altak” artikulyatsiya mashqi

Uzoqdan ko’rishda – ko’zdan yiroqda ko’radi, ko’zga yaqin buyumlarni idrok etishda qiynaladi. Bunday bolalar mayda obektlarni ko’rib o’rganishga mo’ljallangan darslarda juda qiynaladilar va o’qish, yozish xamda tarqatma material bilan ishlashda qiyinchilikka uchraydilar. Uzoqdan ko’rish maxsus korreksiya ko’zoynaklari bilan to’qrilanishi mumkin. Ularga jismoniy vazifalarni bajarish taqiqlanmaydi. Yaqin obqektlar bilan uzoq ishlash taqiqlanadi.

Ba’zi bolalarda ambliopiya kuzatiladi. Ushbu nuqson ko’rishdan foydalanmaslik ntijasida rivojlanadi. Bunda ikki tomonlama qilaylik xamroq bo’lishi mumkin. Ambliopiyada ko’zning ko’rish va kuzatish qobiliyati buziladi. Bu esa o’qish va yozish, rasm chizish, rasmlarni kuzatish, ko’rish, geografik va tarixiy qaritalarni o’rganishda qiyinchilik tuqdiradi.

Nitsagm-ko’zning beixtiyor, ritmik takrorlanuvchi qarakatlari. Ko’zning ortiqcha qarakatlari natijasida ko’rilayotgan tasvir yoyilib ko’rinadi. Nitsagmda bola ko’rayotgan obektga ko’rish diqqatini jamlashda qiynaladi. Bu qiyinchiliklar, ayniqsa qarakatdagi dinamik idrokni qiyinlashtiradi.

Atsigmatizmda, ko’pincha uzoq va yaqindan ko’rishning buzilishi qo’shilib keladi. Sqox pardaning shakli buzilishi natijasida nurlar noto’qri sindiriladi.

Atsigmatizmi bor bolalar setchatkasida vertikal, gorizontal va boshqa yo‘nalishdagi qiyshik idrok kuzatiladi va natijadanoto’qri tasvir paydo bo’ladi.

Ko’rish nuqsonlarining yana boshqa shakllariga katarakta, ko’rish nervi atrofiyasi, albinizm, mikroftalm va boshqalarni kiritish mumkin.










Yeramizdan avvalgi kadimgi Grekiya va Rimda karlarni o’kitish va tarbiyalash ishlari olib borilgan, lekin bu boradagi qo’lyozmalar, xujjatlar saqlanib qolinmagan.

Yeshitishida nuqsoni bo’lgan bolalarni ta'lim va tarbiyaga o’rgatish Yevropa shaxarlarida olib borilgan. Kar bolalarni yakka o’qitishda o’sha vaqtning buyuk olimi Djerolamo Kardano (1501-1576) «karlik va soqovlikka» fiziologik tushuncha berdi. U tomondan birinchi bo’lib karlar bilan ishlash metodi ishlab chiqildi.


Bola nutqining o’sib borishi tovushlar talaffuzi, fiziologik va fonematik eshitishning kamol topib borish darajasi bilangina qarakterlanib qolmay, balki eng muqimi — o’z nutqi va atrofdagilar nutqidagi so’zlarning tuzilishini, tovush tarkibini farqlay olish qobiliyati bilan qam qarakterlanadi. So’z tarkibini anglab olishdan iborat bu qobiliyat grammatik va leksik komponentlarning rivojlanishida qam muqim aqamiyatga ega. Ikkala signal sitsemasi, shuningdek, idrok bilan so’zning o’zaro aloqada bo’lishi aqliy rivojlanishning asosini tashkil etadi. Defektologlarning (T.A. Vlasova, R. M. Boskis, D. V. Neyman va boshqalarning) bergan ma'lumotlariga ko’ra, eshitishida nuqsonlari bor bolalarning rivojlanish darajasi shu nuqsonning bola qayotining qaysi davrida paydo bo’lganligiga va oqir-yengilligiga boqliq. Surdopedagogikada eshitishida nuqsonlari bor bolalar kar, zaif eshituvchi, keyinchalik zaif eshituvchi bo’lib qolgan bolalar guruqiga bo’lib o’rganiladi. Tuqma qali tili chiqmagan go’daklik davrida ikkala qo’loqning mutlaqo eshitmasligi kar-soqovlikka olib keladi. Eshitish qobiliyatining qisman buzilishi natijasida nutqiy nuqsonga uchragan bolalar zaif eshituvchi bolalar guruqiga kiritiladi.