Bolalar jismoniy tarbiyasi

Jismoniy tarbiya sohasida olib borilayotgan ilmiy-tadqiqot ishlari va ilg‘or 
pedagogik tajribalar 
Jismoniy tarbiya nazariyasining asoschilari P.F.Lesgaft, jismoniy mashqlarni 
tanlashda bolalarning yoshiga xos anatoma-fiziologik va psixologik xususiyatlari, 
harakatlarni asta-sekin murakkablashtirib va xilma-xillashtirib borish kabi 
omillarni asos qilib oldi. U jismoniy kamolotni faqat aqliy, axloqiy, estetik 
kamolot va mehnat faoliyati bilan о‘zaro aloqadorlikdagina mavjud deb bildi. 
YE.A.Arkin, L.I.Chulitskaya, D.V.Xuxlayeva, A.V.Keneman … ilmiy 
tadqiqot ishlarida maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy tarbiyalashning ilmiy 
asoslarini yaratdilar. 

---

8 
О‘zbekistonda 
jismoniy 
tarbiyani 
rivojlanishiga 
R.I.Ismailov, 
O.A.Rixsiyeva, X.T.Rafiyevalar ham jismoniy tarbiya nazariyasini rivojlanishiga 
о‘z hissalarini qо‘shganlar. 
Ayniqsa О‘zbekiston Respublikasi mustaqil davlat bо‘lgandan keyin 
jismoniy tarbiya masalalariga qadriyatlarni tiklashga va uni rivojlanishiga katta 
e’tibor berildi. Shu bilan birga aholini sog‘lomlashtirish, xalq sog‘lig‘ini 
mustahkamlash uchun jismoniy tarbiyaga va sportga katta e’tibor berilmoqda. 
1992 yil 4 yanvarda «Jismoniy tarbiya va sport haqida qonun» qabul qilindi.
Shu orada Milliy Olimpiada Qо‘mitasi tuzilib, uni Xalqaro Olimpiada Qо‘mitasi 
tan oldi. Respublika sport Federatsiyalarini Osiyo va jahon federatsiyalari tan olib, 
о‘z tarkibiga a’zo qilib oldilar. Endi О‘zbekiston sportchilari jahon miqiyosida 
bо‘layotgan musobaqalarda О‘zbekiston bayrog‘i ostida qatnashmoqdalar. 
О‘zbekiston Respublikasining Ta’lim tо‘g‘risidagi Qonunida (1997,29 
avgust) bolalar jismoniy tarbiyasini yanada yaxshilash zarurligi yana bir bor 
ta’kidlandi. 
Jamiyat yosh avlodni jismoniy jihatdan sog‘lom, baquvvat, xushchaqchaq 
bо‘lib, mehnatga, hayotga va Vatanni himoya qilishga tayyor bо‘lib о‘stirishdan 
juda manfaatdordir. 
Ushbu hujjatda jismoniy tarbiya uchun sharoit yaratish vazifasi ham 
qо‘yilgan: sport zallari, maydonchalarni qurish, ularni uskunalar, anjomlar bilan 
jihozlash va boshqalar. 
Respublikamizda «Umid nihollari», «Universiada» kabi sport musobaqalari 
yoshlar о‘rtasida muntazam о‘tkazilib kelinmoqda. 
Hozirgi 
vaqtda 
jismoniy 
tayyorgarlik 
«Salomatlik», «Alpomish», 
«Barchinoy» meyoriy tо‘plamlari asosida aniklanadi. Bu birlashgan davlatlar sport 
tavsifining talablari hamda meyorlari bilan aniqlanuvchi harakat kо‘nikma, 
malaka, jismoniy sifatlar saviyasidir. 
Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun jismoniy mashqlarni asosiy turlari 
hamda ularni bajarishga oid talablar asosida meyoriy kо‘rsatkichlar «Ilk qadam» 
dasturida kо‘rsatilgan. 
Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi amaliyot bilan chambarchas 
bog‘liq holda rivojlanib boradi. Rivojlanish manbai bо‘lib mamlakatimizda va 
qardosh davlatlarda olib borilayotgan ilmiy tadqiqotlar va ilg‘or tajribalar 
hisoblanadi. 
2000 yil «Sog‘lom avlod yili» deb e’lon qilindi. Bundan oldin «Sog‘lom 
avlod uchun» ordeni ta’sis etildi va «Sog‘lom avlod uchun» xalqaro jamg‘armasi 
tuzildi. 
«Sog‘lom avlod» dasturi ishlab chiqildi. Sog‘lom avlod deganda, eng 
avvolo, sog‘lom naslni, nafaqat jismonan baquvvat, shu bilan birga, ruhi, fikri 
sog‘lom, iymon-e’tiqodi butun, bilimli, ma’naviyati yuksak, mard va jasur, 
vatanparvar avlod tushuniladi. 
«Sog‘lom avlod» dasturi»da quyidagi vazifalar belgilangan: 
-
sog‘lom oilani shakllantirish va oilada yuksak ma’naviy-axloqiy muhitni 
rivojlantirish uchun shart-sharoitlarni takomillashtirish; 

---

9 
-
davlat, jamiyat va oila tomonidan sog‘lom farzand tug‘ilishiga e’tibor va 
g‘amxо‘rlikni kuchaytirish; 
-
bolalarning salomatligini mustahkamlash, ta’lim olishi va har tomonlama kamol 
topishi uchun shart-sharoitlarni yaxshilash; 
-
«Mehribonlik» uylarida, maktab-internatlarda va ixtisoslashtirilgan maktablarda 
tarbiyalanayotgan bolalarga davlat tomonidan yordamni kuchaytirish.