Болалар жарроҳлигининг ривожланиш тарихи. Замонавий

 
Анал тешиги ёриғи 
Орқа чиқарув тешиги шиллиқ пардасининг ёрилиши кўпинча анал 
каналида учрайди. Ёш болаларга нисбатан мактаб ёшигача бўлган болаларда 
кўпрок кузатилади. 
Этиология ва патогенези.
Шиллиқ пардани ёрилиши сабаблари олиб 
келувчи ва мойиллик қилувчи турларга бўлинади. Мойиллик қилувчи 
сабабларга шиллиқ парда шиши билан келувчи ич кетишларга ва проктитлар 
киради. Бунда шишган шиллиқ парда осон жароҳатланувчи бўлади. Анал 
каналини шиллиқ пардасининг ёрилишини бевосита сабаби қаттиқ жинсли 
(концестенцияли) 
ахлат 
массаларининг 
шиллиқ 
пардаларга 
жароҳатлантирувчи таъсиридан иборат бўлади. Бундан ташқари гижжа 
касалликларида (острица) орқа чиқарув тешиги соҳаси қичиши ва 
инструментал текширишлар пайтида қўпол ҳаракатлар (ятроген) ҳам сабаб 
бўлиши мумкин. 
Дастлаб шиллиқ парда ёрилиши юзаки ва аҳамиятсиз бўлиб, узунлиги 
бир неча миллиметргача бўлади, кейинчалик айниқса ич қотишига мойил 
болаларда ёриқ ҳажми катталашиб, 1-1,5 см гача чуқурлиқда бўлиб боради. 
Ёрилиш катталашиб бориши билан орқа чиқарув тешиги соҳасида оғриқ 

---

218 
кучаяди ва сфинктернинг рефлектор торойишига олиб келади, натижада бу 
оғриқни кучайтириб ярани битишини қийинлаштиради. Дастлаб ёриқлар 
қирралари юмшоқ туби қизил радиал жойлашган ва узунчоқ шаклда бўлади. 
Ёриқ тубини орқа чиқарув тешиги мушаклари ташкил қилади. Агар 
беморлар рационал даволанмаса яралар овалсимон шаклга айланади, туби ва 
қирралари фибриноз гранулация билан қопланади. Ўткир ёриқ сурункали 
турга ўтади ва жараён нейродистрафик характерда бўлади. 
Клиникаси.
Ёриқлар кўп ҳолларда соат стрелкаси бўйича 6 да кўпроқ 
учрайди. Касаллик бирдан ўткир бошланади, баъзи ҳолларда бошланган 
пайтини билмаслик ҳам мумкин. Асосий белги орқа чиқарув йўлида оғриқ, 
оғриқ асосан дефекация актининг давом этишига боғлиқ. Беморларда оғриқ 
дефекация пайти бошланиб бирдан ўтиб кетади, баъзи ҳолларда эса 
дефекация пайти кучли оғриқ бошланиб, бир неча соатлаб давом этиши 
мумкин.