Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

5. O`g`il bolalarda uchraydigan yopishgan X-xromosomali dominant 
gipoplastik silliq ITA.
Asosiy belgilari:
faqat o`g`il bolalarda uchraydi, tishlar emal qavati barcha 
soxalarda ozroq yupqalashgan, silliq, yaltiroq, oldingi gurux tishlarda och-sariq, 
chaynov tishlarda sarg`imtir –jigarrang tusda bo`ladi. Tishlar oralig`ida tremalar 
mavjud. Emal giperesteziyasi va siyqalanishi kuzatiladi. Sut va doimiy tishlar 
shikastlanadi.
 
6. Qiz bolalarda uchraydigan yopishgan X-xromosomali dominant gipoplastik 
yo`l-yo`l egatchali ITA.
Asosiy belgilari:
tishlarni vestibulyar va lunj yuzalarida emal satxida 
bo`ylamasiga yunalgan yullar va egatchalar mavjud. Emal qattiqligi buzilmagan, 
dentin qavat egatchalar soxasida bir muncha yupqalashganligi aniqlanadi. Ba’zi bir 
egatchalar tubida qo`shimcha chuqurchalar mavjud bo`lib, ular tubida emal juda 
yupqalashgan yoki mutlaqo bo`lmaydi. Dentin qavat
 
shu soxalarda ochilib qolgan. 
Kasallikning
 
mazkur belgilari simmetrik xolda joylashgan bo`lib, xar xil 
o`lchamlarga va chuqurlikka ega. Ular bir-biridan xar xil masofada joylashishi 
mumkin. Qo`shimcha chuqurlarda emalning qoramtir tus olganligini ko`ramiz. 
Emal to`qimasi bo`ylama yo`llarda tiniqligini bir muncha yo`qotgan bo`lsa, 
egatchalarda u sariq tus olgan bo`ladi. Tishlar orasida tremalar kuzatilmaydi. Sut 
va doimiy tishlarning zararlanishi son jixatdan xar xil bo`lishi mumkin.

---

95 
 
Autosom-resessiv gipoplastik notekis ITA. 
Yangi chiqayotgan tishlarda ularning toj qismi emal qavatining yupqaligi va 
emal to`qimasining yorilishi natijasida shakli o`zgarib, o`lchamlari kichrayganligi 
kuzatiladi. Emal qavatining yupqalashishi va tezda yorilib, bo`laklarga bo`linishi 
ko`proq tishlarning vestibulyar yuzasida va lunj yuzasida qayd etiladi. Tishlar toj 
qismida saqlanib qolgan emal to`qimasi yupqa, bo`lak-bo`lak orolchalar sifatida 
ko`rinadi va ularni dentin to`qimasidan ajratishga urinishlarda sinib yoki to`liq 
ko`chib chiqishi kuzatiladi. Bu xolat emal to`qimasini dentin bilan o`zaro 
birikishini susayganligini va emal mo`rtlashib qolganini ko`rsatadi. Bo`laklarga 
bo`lingan emal orolchalari tishlar satxida notekis yuzalar paydo qiladi. Tishlar 
bo`yin soxasida emal bir muncha qalin bo`ladi. Tishlarning kontakt va tanglay 
yuzalarida emal ko`proq saqlangan. Xar xil tishlar guruxida tishlar rangi-tusi xar 
xil. Oldingi tishlarda och-sariqdan, chaynov tishlarida to`q-jigarranggacha 
tovlanadi. Sut va doimiy molyar tishlar do`mboqchalarida kichik yoriqchalar va 
emal to`qimasining siyqalanganligi kuzatiladi. Tishlarda tremalar va giperesteziya 
sut va doimiy tishlarda bir xil aniqlanadi.