Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

Zahmda og’iz bo’shlig’i shilliq’ q’avatidagi o’zgarishlar.
Zahm 
q’o’zg’atuvchisi – oq’ish treponemani (spiroxetalar) tushishiga nisbatan organizm 
reaksiyasi murakkab va xilma-xildir (23-rasm).
a)
b)
23 - rasm. Q’attiq’ shankrdan tayyorlangan surtmadagi 
T. pallidum
 (a), q’orong’i 
maydonda (b) 
 

---

179 
Sifilitik infeksiya kechishida, yashirin (3-4 hafta), birlamchi (6-8 hafta), 
ikkilamchi (o’rtacha 2-3 yil) va uchlamchi kabi, ketma-ket bir-biri bilan 
almashinuvchi davrlar farq’lanadi. 
Ayrim hollardagina, zahm davrlarsiz, ya’ni muayyan q’onunga muvofiq’ 
bo’lmagan holda kechishi mumkin. Ko’p odamlarda infeksiya tushgandan so’ng 
kasallik uzoq’ vaq’t simptomlarsiz kechadi. Shu sababli, kasallik ancha kech 
serologik reaksiyalar musbat natija bergandagina (yashirin seromusbat zahm 
bosq’ichi) yoki asab tizimi yoki ichki a’zolar zahmi bosq’ichida aniq’lanadi. Og’iz 
shilliq’ q’avatining zararlanishi kasallikning birlamchi davrida ko’p uchraydi (1,5-
10%). Q’attiq’ shankr lablar q’izil hoshiyasi yoki og’iz shilliq’ q’avatining har 
q’anday q’ismida hosil bo’lishi mumkin, lekin, ko’pincha lablar, til, bodomcha 
bezlarida joylashgan bo’ladi.
Yuq’ori va ko’proq’ pastki lablar shankri
yara yoki eroziyalar ko’rinishida 
bo’lib, tagi ko’pincha bo’rtgan va q’oramtir holatda bo’ladi. Shankr og’iz 
chetlarida, asosan terining mayda burmalarida joylashishi mumkin, u shakli 
bo’yicha yoriq’ni eslatadi, biroq’ q’attiq’ shankr bor burma cho’zib ko’rilganida 
uning ovalsimon shaklda ekanligi aniq’lanadi. Q’attiq’ shankr og’iz chetlarida 
joylashganida masterastiyani eslatadi, asosida zichlashish yo’q’ligi bilan 
farq’lanadi. Lablardagi shankr, ko’pincha impetiginozli, travmatik, gerpetik 
eroziyani, yaq’q’ol infiltratda esa – epiteliomani eslatadi. Kam hollarda lablar 
q’izil hoshiyasida gipertrofik q’attiq’ shankr uchraydi. U yarim sharsimon, zich 
elastik, ayrim hollarda, q’o’ziq’orin shaklida teri sathidan ko’tarilib turuvchi, 
diametri 2-3 sm tuzilma ko’rinishiga ega bo’ladi. Gipertrofik shankr yuzasi odatda 
yaltiroq’, silliq’, kam ajralmali bo’lib, sub’ektiv tuyg’ular kam namoyon bo’ladi.
Til shankri
yaltiroq’ yoriq’simon eroziya yoki og’riq’li yaralar ko’rinishida 
bo’ladi.
Milk shankri
yarim oy ko’rinishida bitta yoki bir necha (ko’pincha ikki) tishlar 
bo’ynida joylashgan bo’lib, tashhisi katta q’iyinchiliklar tug’diradi. Milk q’attiq’ 
shankrining yara shakli oddiy yarachalarga juda o’xshash bo’lib, birlamchi 
sifilomaga xos belgilarga ega bo’lmaydi.

---

180 
Bodomcha bezlari shankri
tashhisi juda q’iyin hisoblanadi, u uch shakldan 
biriga ega bo’lishi mumkin: eroziv, yarali va anginasimon (amigdalit-shankr). 
Bodomcha bezlari eroziv shankri q’izil yoki oq’-sarg’ish rangdagi, 2-10 mm 
o’lchamdagi eroziya bo’lib, yumaloq’ shaklda, asosi zichlashgan, tagi silliq’ va 
ajralmasining kamligi bilan ta’riflanadi (24-rasm). Eroziya atrofidagi bodomcha 
bezlari odatiy rangda, lekin q’attiq’lashgan bo’ladi. Shankrga jag’ osti va bo’yin 
limfa tugunlarining bir tomonlama zararlanishi va maxsus skleradenit xos.