Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

13-rasm. Skarlatinada to’q’ q’izil til. 
Kasallik boshlanganidan 6-12 soat o’tgach bemor terisida ekzantema paydo 
bo’ladi. Boshlanishida u bo’yin, tananing yuq’ori q’ismi, oyoq’larning proksimal 
bo’limlarida yaq’q’olroq’ bo’lib, burun-lab uchburchagi sohasida kuzatilmaydi. 
Giperemiya fonida toshma ko’pgina q’o’shilib ketgan nuq’tali elementlardan 
tashkil topgan bo’ladi. Skarlatinaning doimiy belgisi o’tkir tonzillit hisoblanadi. 

---

165 
Q’adimdan ―anginasiz skarlatina bo’lmaydi‖ degan tushuncha mavjud, ushbu 
hikmatli gapda tonzillit skarlatinada doimiy sindrom ekanligi ta’kidlanadi. 
Tonzillit og’iz-halq’um va bodomcha bezlarining giperemiyasi va shishi bilan 
ta’riflanadi. Ko’pgina hollarda tonzillit kataral, kam hollarda yiringli bo’ladi. 
Kasallik og’ir kechganida bodomcha bezlarning shikastlanishi nekrotik 
o’zgarishlar bilan birga kechadi. Bu bemorlarda nekrotik jarayon atrofdagi 
to’q’imalarga ham tarq’aladi. Bunda yumshoq’ tanglay bilan to’q’imalarning och-
q’izil giperemiyasi kuzatiladi va shuning uchun ham u ―lovullab yonuvchi 
halq’um‖ deb ataladi. Kasallikning 3-4- kunida til uchi karashdan tozalanadi va til 
to’q’-q’izil rangli, donador ko’rinishiga ega bo’ladi (14-rasm). Uning bunday 
ko’rinishi 7-10 kun davomida saq’lanib q’oladi.
Asoratlari.
Skarlatinaning streptokokkli sepsis, adenoflegmona va mastoidit 
kabi og’ir asoratlari etiotrop vosita sifatida benzilpenisillin q’o’llanila 
boshlangandan so’ng amaliyotda uchramayapti. Hozirda faq’at asoratlardan otit va 
sinusit uchrab turibdi. Kasallikdan so’ng poststreptokokkli kasalliklar - infeksion-
allergik (toksik) miokardit va nefritlar ham yuzaga kelishi mumkin. 

---

166 
14-rasm. Skarlatina. 
Skarlatinani ekzantema bilan kechuvchi boshq’a kasalliklardan farq’lash 
lozim, bularga q’izilcha, soxta silning skarlatinasimon shakli, organizmning dori 
yoki boshq’a yot tabiatli antigenlarga (gaptenlar) q’arshi allergik reaksiyasi kiradi. 
Bo’g’ma
(yunoncha diphtheria, diphtheria – teri, parda) – q’o’zg’atuvchi 
kirgan joyda (ko’pincha og’iz-halq’um va nafas olish yo’llarining shilliq’ 
q’avatlari) maxsus toksin ta’siri natijasida fibrinoz yallig’lanish, parda hosil 
bo’lishi bilan birga rivojlanadigan va yallig’lanish o’chog’i kattaligiga mos 
keladigan intoksikasiya, yurak-tomir, asab va siydik chiq’arish tizimlarining 
shikastlanishi 
bilan 
kechadigan 
yuq’umli 
kasallikdir.