Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

1-3 yoshgacha bo`lgan bolalarda: 
shilliq parda qalinlashuvi, tolalar 
sistemasida va hujayralarda sodir bo`ladigan o`zgarishlar (miqdor jihatdan) 
oshishi, qon tomirlarni ko`payishi, bazal membrananing shakllanishi, himoya 
hujayralar 
to`plamining 
korporatsiyasining 
hali 
shakllanmaganligi, 
ona 
organizmidan olingan immunologik tayyor himoya vositalarining kamayib tugab 
ketishi, aynan shu davrda virus va infeksiyalar chaqiradigan yallig`lanish 
jarayonini o`tkir o`tishini ta’minlaydi. Aynan shu davrda sut tishlarining birin – 
ketin yorib chiqishi shilliq parda butunligini doimiy buzilishiga va infeksiya kirish 
uchun ko`plab ochiq darvozalarni vujudga keltirishga sabab bo`ladi. 
4-12 yoshlarga kelib 
og`iz bo`shlig`i shilliq pardasida kerakli himoya bareri 
– to`siqlari shakllanadi, shu bilan birgalikda immunologik himoya hujayralar 
kompleksi hosil bo`lib qon tomirlar atrofida ular faollashadi (plazmatik, limfotsit, 
gistiotsit, monotsit, makrofag va ayniqsa labrotsitlar). Limfa tugunlari himoya 
funksiyasini 
bajara 
boshlaydi, 
immun 
hujayralar 
antitelolar, 
maxsus 
immunoglobulinlar ishlab chiqa boshlaydi. Limfotsit – plazmatik hujayralar – 
monotsit – makrofag – gistiotsit – labrotsit – hujayralar korporatsiyasi vujudga 
keladi. Epiteliy qavat qalinlashadi, maxsus sohalarda ular shoxlana boshlaydilar, 
bazal membrana qalinlashib, zichlashadi, kollagen, elastik tolalar takomillashib 
yetiladi, pishiq mexanik qatlam hosil qilishadi. 

---

141 
Himoya hujayralari: limfotsit va makrofaglar ko`p qavatli epiteliyga o`tib 
shilliq parda sathiga yaqinlashadi. Qon tomirlar devori zichlashib qalinlashib 
o`tkazuvchanlik pasayadi. Labrotsitlar funksiyasi faollashadi ular geparin, 
gistamin, serotonin kabi biologik aktiv moddalar ishlab chiqarib allergik 
reaksiyalarga qarshi himoya fonini yaratishadi. 
Shunday qilib bu yoshda shilliq parda o`zining himoya barer strukturasini 
shakllantiradi va natijada o`tkir yallig`lanish jarayonlari kamayib, surunkali, 
allergik jarayonlar uchray boshlaydi. 
Shilliq pardaning 8-12 yoshga kelib shakllangan barer (himoya) funksiyasini 
quyidagi strukturalar bajaradi: 
1. 
So`lak 
o`zining 
immunobiologik 
komponentlari 
(lizotsim, 
immunoglobulinlar va boshqalar) bilan birgalikda. 
2. Epiteliy shillig`i. 
3. Yupqa, ko`p qavatli epiteliy qatlami (desmosomalari, hujayra oraliq 
moddasi va hujayralar membranasi, hujayra ichidagi lizo-fagosoma-xazm 
sistemasi) bilan. 
4. Bazal membrana o`zining zich tolasi strukturasi bilan. 
5. Epiteliy qavatiga migratsiya qiladigan neytrofil leykotsitlar, limfotsitlar, 
immunoaktiv nospetsefik sekretor moddalar. 
6. Shilliq osti qavat qo`shuvchi to`qimaning immunokomponent hujayralari 
(makrofaglar, limfotsitlar, plazmatik hujayralar, neytrofil leykoitlar, semiz 
hujayralar va boshqalar) 
7. Qo`shuvchi to`qimaning hujayra oraliq moddasi va undagi mavjud 
bo`lgan immunoaktiv strukturalari.