Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
250 
Stress alomatlari 
Amaliy nuqtai nazardan stress nima? Buni tushunish uchun stressning asosiy 
alomatlarini ko’rib chiqamiz: 

Doimiy bezovtalik, tushkun holatda yurish, ba’zida bu holatlar hech qanday 
sabablarsiz yuzaga keladi. 

Yomon, notinch uyqu. 

Depressiya, jismoniy zaiflik, bosh og’rig’i, charchoq, biron narsa qilish 
yoqmasligi. 

Diqqatni kamayishi, bu o’qish yoki ishlashni qiyinlashtiradi. Xotiradagi 
muammolar va fikrlash jarayonining sekinlashishi. 

Dam olish, ish va muammolarni bir chetga chetga surib qo’ya olmaslik. 

Boshqalarga, hatto eng yaxshi do’stlarga, oila va yaqin kishilarga qiziqishning 
yo’qligi. 

Doimiy paydo bo’ladigan yig’lash, ko’z yosh to’kish, xafagarchilik, umidsizlik, 
o’z-o’ziga achinish hissi. 

Ishtahaning pasayishi — ba’zida esa aksincha: oziq-ovqatni ortiqcha yeb 
yuborish. 

Ko’pincha asabiy odatlar rivojlanadi: kishi labini tishlaydi, tirnoqlarini tishlaydi 
va hokazo. Kishida befarqlik, odamlarga ishonchsizlik paydo bo’ladi. 
Stressdan qutulish uchun 
Stressga olib keluvchi omilga tog’ridan-tog’ri ta’sir o’tkazish: 

Stressli vaziyatning asl sababi nimada ekanligini aniqlang .Bolaga men senga 
ishonaman , seni qo’lingdan faqat yaxshi ishlar keladi. 

Ushbu vaziyatni o’zgartira olish mumkinligi haqida tushuncha beriladi. 

Oqibatlari haqida tushuncha beriladi. 

Treninglardan foydalanish zarur,masalan “Tovush gimnastikasi”,”Antistress” vf 
boshqalar. 
Kompyuterning ham bola tarbiyasida ta’sir etadi.O’zi xoxlamgan bilmagan 
tarzda stressga uchraydi.Shu jumladan kompyuterdagi urush Contur o’yinlari o'smirlik 
davrida yutqazsa o'ylab yuradi va yana o'ynashga harakar qiladi. Faqat men yutishim 
kerak degan tushunchani miyasiga kiradi. Kompyuter oldiga o’tirib ishlash toliqish 
charchashga energiyasi paslashga olib keladi. Monitordagi elektromagnit nurlanish 
ta’siri; ko‘ruv organlariga tushadigan yuklamalar, ya’ni ko‘z toliqishi; qo‘l-kaft 
bo‘g‘imlariga tushadigan og‘irlik; axborotlarning yo‘qolib qolish paytidagi stress 
holatlarini keltirib chiqaradi. 
Uzoq muddat o‘tirib ishlash (kamharakatlik – gipodinamiya) 
E’tibor bersangiz, kompyuter oldida o‘tirgan bolada bo‘yin, bosh, qo‘l va elka 
mushaklari tarang holda bo‘lishi oqibatida umurtqa pog‘onasiga ortiqcha og‘irlik 
tushadi. Bolalar ko‘proq umurtqa pog‘onasi charchashi oqibatida stolga yotgan holda 
undan foydalanadilar. Bolalarda esa skolioz kasalligi paydo bo‘ladi. Kamharakatlilik 
o‘z navbatida moddalar almashinuvining buzilishi xamda "semirish" kasalligiga xam 
zamin yaratadi. 
Kompyuterdagi axborotlarning yo‘qolib qolishi, viruslarning tahdid qilishi, 
internetdan foydalanganda ma’lumotlarning ochilish davomiyligi cho‘zilishi asab 
taranglashishi, ya’ni stressga sabab bo‘ladi. Kompyuterdan to’g’ri maqsadlarga 

---