Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
13 
ичида моддий муаммоларни ҳал этиш илинжи; – енгил иш топиш орзуси; – 
ҳуқуқий билимларга эга бўлмаслик; – айрим нопок ҳамюртларимизнинг ғайри 
инсоний ва ғайри қонуний ҳаракатлари; – жиноятдан жабрланганларни 
дунёқарашининг торлиги, саёзлиги. 
Интернет тармоғида ёшлар учун кўплаб тижорий, ирқий, миллий, диний ва 
порнографик мазмундаги таҳдидлар мавжуд. Франсуз сайтларидан ўрин олган 
порнографик суратлар сони ҳозирги кунда 300 000 тадан кўпроқни ташкил этади. 
Экстремизм ва терроризм каби ҳодисаларнинг илдизлари узоқ тарихга 
бориб тарқалса-да, улар ҳеч қачон ижтимоий барқарорлик ва тараққиёт учун 
бугундек таҳдид солмаган. Шундай экан, унинг олдини олиш ва унга қарши 
курашиш инсониятнинг истиқболига даҳлдор масалага айланди. Яна бир иллат 
борки, унинг натижасида жамият пароканда бўлиб, тарбия буткул издан чиқиши 
мумкин. Бу лоқайдликдир. 
ДИНИЙ МУТААССИБЛИК МУАММОСИНИ ПСИХОЛОГИЯДА 
ЎРГАНИЛИШИ 
Қаххоров Сарвар Сайфиддинович 
Ўзбекистон халқаро ислом академияси тадқиқотчиси 
 
Диний мутаассиблик масаласи бугун пайдо бўлган феномен (ҳодиса) 
бўлмай, у ўзининг тарихига эга. Диний мутаассиб шахси ҳам айнан обект 
сифатида маълум ақидани танлайди ва уни юқоридаги каби “севиб” қолади. 
Натижада эса ўз обектига қарши ёки алоқадор бўлмаган ҳар қандай таъсир, 
маълумотни инкор этаверади [1, 39].
Диний мутаассиблик масаласини тарих, фаласафа, диншунослик ва 
психология каби қатор фанларда тадқиқ этилган. Муаммони таҳлил этишда 
фанлар ўз принсипларига асосланган. Масалан, тарих фанлари тизимида диний 
мутаассибликни пайдо бўлиши, ривожланиши ва унга сабаб бўлган тарихий давр 
ёритилган бўлса, фалсафада эса мафкуравий бузилишлар билан тасвирланади. 
Диншунослик фанлари диний мутаассибликни ақидавий янглишишлар билан 
изоҳласа, психология фанлари тизими эса шахснинг деиндивидуаллашувига 
таянувчи маълум ғояга ҳаддан ортиқ қарамлик ҳолати сифатида тушунтирилади. 
Диний мутаассиблик муаммоси психологик тадқиқотларда қисман ўрганилган 
бўлиб, аммо бу тадқиқотлар диний мутаассибликни тўлиқ ёритиб берган, деб 
айтиб бўлмайди. Диний мутаассиб шахс, уни ўзига хос хусусиятлари, фаолият 
мотивлари етарли даражада изчил ёритилмаган. 

---