Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
340 
Uch davrga (3-4 yosh) kichik maktabgacha davri (4-5 yosh), kichik bog`cha Yoshi 
o`rta maktabgacha davr (o`rta bog`cha yoshi) 6-7 yosh va katta maktabgacha davr katta 
bog`cha yoshlarga ajratish mumkin. Bola rivojlanish jarayonida odamlarning ilgari 
o`tgan avlodlari tomonida yaratilgan predmet va xodisalar olami bilan alohida maxsus 
munosabatga kirishadi. Bola insoniyat qo`lga kiritgan barcha yutuqlarni faol ravishda 
o`zlashtirib, egallab boradi. Bunda predmetlar olamini, hamda ular yordamida amalga 
oshiriladigan xatti-xarakatlarni, tilni, odamlar orasidagi munisabatlarni egallab olishi, 
faoliyat mativlarini rivojlanishi, qobilyatlarning o`sib borishi, katta yoshli kishilarning 
bevosita yordamida amalga oshirilib borilmog`i kerak.
Mashxur rus pedagoglaridan biri Lestgafning fikricha insonning bog`cha yoshdagi 
davri shunday bir davrki, bu davrda bolada kelgusida qanday xarakter xislatlari paydo 
bo`lishi belgilanadi va ahloqiy xarakterning asoslari yuzaga keladi.
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. M.Vohidov. «Bolalar psixologiyasi»- T. «O`qituvchi» 1882y. 
2. Запарожец А.В., Элконин Д.Б. Психология детей дошкольного возроста.- 
Москва. Просвещение.-1964. 
3. N.M. Aksarina. «Go`dag bolalar tarbiyasi». – Toshkent. Meditsina.-1983. 
4. N.V. Latipova. «Kichkintoy tarbiyasi».- Toshkent. Meditsina.-1989. 
5. S.H.Jalilova, S.M.Aripova «Maktabgacha yoshdagi bolalar psixologiyasi». 
Toshkent. «Faylasuflar» nashriyoti-2017. 
NOTINCH OILALARDAGI NIZOLARNING BOLAGA PSIXOLOGIK TA’SIRI 
 
Ramazonova Lobar Ilyosovna
Buxoro viloyati Vobkent tumani10-maktab psixologi 
Bejizga so’zlarimizni birinchi prezidentimiz I.A.Karimov va prezidentimiz 
SH.M.Mirziyoyevning so’zlari bilan boshlamadik. Chunki bu so’zlarning zamirida 
ulkan ma’no va mazmun yotadi. Bugungi kunda bilib bilmaymi yoki ba’zi bir kamchilik 
va xatolar tufayli farzandlariga yetarli e’tibor berolmayotgan, aksincha ularga o’z 
xatolari bilan ruhiy zarba berayotgan, jamiyatimizning og’riqli nuqtasi ,,notinch 
oilalar’’ ham uchraydi. 
Xalqimizda ,,qush uyasida ko’rganini’’ qiladi degan maqol bor. Ota-ona uyda 
qanday kayfiyatda bo’lsa, farzandlariga ham bu ta’sir qiladi. Ota-ona farzandini qanday 
kayfiyatda maktabga uzatsa, o’quvchi ham shunday kayfiyatda maktabga keladi. Agar 
o’quvchi uyidan yomon kayfiyatda maktabga kelsa, darslarda ham o’tirgisi kelmaydi, 
kun bo’yi shunday kayfiyatda bo’ladi. 
Har bir insonning rivojlanishida va yuksalishida oilaning o’rni nihoyatda katta. 
Chunki insonning ilk hayotiy qarashlari, vatan va ota-onaga bo’lgan muhabbat, do’stlik, 
ezgulik, bag’rikenglik kabi tuyg’ulari aynan oila bag’rida shakllanadi. Ota-onalar 
farzandlariga oilda ibrat bo’lishlari ularni har tomonlama qo’llab- quvatlab, 
ruhlantirishlari lozim. 
Yaqinda bir o’quvchi bilan suhbatlashdim. Kayfiyati yo’q, yomon ahvolda kirib 
keldi.Nima bo’lganini so’rasam yig’lab yubordi.Keyin esa uyida ota-onasi har kuni 

---