Божхона ишида хавф назарияси

махсус дастур 
– Хавфни бошқариш тизимига оид маълумотларни 
йиғиш, қайта ишлаш, таҳлил қилиш, хавф профилларини шакллантириш, 
ушбу маълумотларни божхона тизимининг тегишли таркибий тузилмаларига 
етказиш ҳамда хавфга баҳо бериш учун қўлланиладиган хавфни бошқариш 
автоматлаштирилган ахборот тизими (бундан буён матнда – ХБААТ деб 
юритилади); 

формализация 
– маълумотларни махсус дастурга мос тушадиган 
шаклга келтириш. 
Божхона назоратини амалга оширишда хавфни бошқаришнинг аҳамиятли 
томони бўлиб, божхона операцияларининг учта босқичи – кириб келиш, 
товарлар ва транспорт воситаларини декларациялаш ҳамда товарлар 
чиқарилгандан кейинги божхона назорати ҳисобланади. Ушбу босқичларда 
Ўзбекистон Республикасига иқтисодий зарарлар бўйича хавфларни аниқлаш, 
минималлаштириш мумкин бўлади: контрабанда хавфи, декларацияламаслик 
ёки нотўғри декларациялаш хавфи, тақиқлаш ва чекловлар бўйича юзага 
келадиган хавф. 
Хавфни бошқариш тизимини қўллаш учун, аввало, амалга оширилиши 
лозим бўлган устувор йўналиш - яъни стратегия, сўнгра стратегияни амалга 
ошириш тактикаси ишлаб чиқилади. ДБҚ томонидан Хавфни бошқариш 
тизимини қўллашга доир чора-тадбирлар ва уларни амалга ошириш 
стратегияси ва тактикаси белгилаб олинди. 
Демак, божхона ишида хавф деганда ташқи иқтисодий фаолият 
иштирокчилари томонидан божхона қонунчилигига хилоф ҳаракатларни
амалга ошириш ва натижада давлат бюджетига жамиятга ёки давлатнинг 
тадбиркорлик сиёсатига (экспорт-импорт операцияси) зарар етказилиши 
эҳтимоли юзага келиши тушунилади. 
Божхона иши соҳасидаги хавфни юзага келтирувчи вазиятларни
бутунлай четлаб ўтиш ёки унинг олдини олиш ғоят мушкул масала бўлиб, 
шунинг учун хавфни аниқлаш ва бошқариш божхона органлари ходимлари 
учун ғоят муҳим масала ҳисобланади. Хавфни аниқлаш ва уни бошқаришни: 
чуқур билиш ва ҳаётга татбиқ қилиш божхона тизимининг муваффиқиятли 
фаолиятини таъминловчи омиллардан биридир десак адашмаймиз. 
Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар, жумладан божхона органлари 
нуқтаи назаридан келиб чиқиб, хавфни аниқ кўринишлари сифатида
қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: 

наркотиклар контрабандаси; 

контрабанда товарларини ташилиши; 

божхона 
қонунчилиги 
талабларининг 
ижроси 
тўлиқ 
бажарилмаслиги. 

---

Иқтисодий йўналишида эса: 

божхона тўловларининг тўлиқ ундирилмаслиги;

товарларнинг божхона қийматини нотўғри аниқланиши; 

товарларнинг ТИФ ТН кодларини нотўғри кўрсатилиши; 

валюта назорати хақидаги қонун талабларининг бузилиши ва 
ҳакозо.